Hasankeyf’in 12 Bin Yıllık Tarihi Sular Altında!

Hasankeyf, 12 bin yıllık tarihi1300 yıllık Roma Köprüsü ile ve Kültürel Mirası Sular altında!

Batman’ın 12 bin yıllık tarihi ilçesi Hasankeyf’in eski yerleşim biriminin bir bölümü de sular altında…

UNESCO’nun 10 kriterinden 9’unu yerine getiren ve 12 bin yıllık tarihe sahip olan Hasankeyf’in tarihi dokusundan kopartılıp taşınması kararı, Meclis’ten geçirilmişti. Ilısu Baraj gölü havzasındaki antik kent Hasankeyf’te önce Karayolları’na ait 60 yıllık köprü, ardından da 2.500 yıllık tarihi köprü de sulara gömüldü.

1981’de doğal koruma alanı ilan edilen Hasankeyf, yapımı süren Ilısu Barajı ile sular altında kalma tehlikesiyle karşı karşıya. Çevreciler, Hasankeyf’in UNESCO listesine alınmazsa sular altında kalacağına dikkat çekiyor. #HasankeyfToUnesco etiketiyle konuya dikkat çekmek isteyenlerin sayısı sosyal medyada tepki verildi.

Peki adına ‘Hasankeyf yok olmasın’ kampanyaları düzenlenen ilçe neden bu denli önemli? İşte 8 maddede Hasankeyf’in insanlık tarihi…

Mezopotamya’nın stratejik kalesi Hasankeyf’te ilk yaşayanların kimler olduğu henüz bilinmiyor. Bazı tarihçiler tarafından antik kentin tarihi günümüzden 10.000 yıl öncesine kadar dayandırılıyor. Sular altında kalmadığı takdirde yapılacak arkeolojik çalışmalarla konuya ışık tutulması bekleniyor.

Hasankeyf çevresindeki 6 bine yakın mağara, insanın ilk yaşadığı yerlerden biri olduğunu gösteriyor. Bu mağaraların dışında, insan eliyle yapılmış eserlerin her biri bir dönemin kültürü, yaşamı ve mimarisine ışık tutuyor. Hasankeyf’in bu güne kadar orada yaşamış onlarca kavmin ortak mirası olmasının sebebi ise doğal yollardan oluşan yerler ve insanelinden çıkan eserlerin birbirleriyle ahengi. Çünkü bu şehre gelen her medeniyet, bir öncekinin eserini yıkmadan üzerine ekleyerek insanlığa mirası beslemiş.

Hasankeyf Ortaçağ’da stratejik ve askeri açıdan önemliydi. Müslümanlar Hasankeyf’i Hz. Ömer döneminde M. 638 yılında ele geçirdiler. Sonrasında ise Emeviler, Abbasiler, Hamdaniler, Mervaniler, Artuklular, Eyyubiler ve Osmanlılar bölge medeniyetine katkı sağladı.

M.S. 1101 yılında Artuklular’a başkentlik yapan Hasankeyf, ticari açıdan da Ortaçağ’ın en önemli şehirlerinden biri oldu. 1260’ta Moğol istilasıyla küle dönen şehri Eyyubiler 14. Yüzyılın başlarından itibaren yeniden inşa etmeye başladılar.

Hasankeyf’te kime ait olduğu bilinmeyen tarihi kaya mezarlar, kaya evler, Ortaçağ’a ait 3 üniversitenin kalıntıları, kiliseler, gizli geçitler, kale ve kentin genelinin su ihtiyacını karşılamak amacıyla yapılan su yolları, yörede yakın zamana kadar tüm bölge buğdayının öğütüldüğü 30’u aşkın kayaya oyulmuş değirmen, eyvanlar ve kaleden Dicle’ye inmek için kullanılan ve kayaların yontulması ile oluşturulmuş 200 basamaklı merdiven bulunuyor.

Hasankeyf, hem Hristiyanlık hem de İslamiyet açısından önemli bir merkezdi. Camiler İslami dönemde Yukarı Mezopotamya’da inşa edilen ilk İslami eser olma özelliğini taşıyor. 2 bin yıllık geçmişi olan eserlerin dünyada benzer örnekleri bulunmuyor.

Bilimsel kaynaklara göre ilk aletli tarımın yapıldığı yer olan Dicle kenarında bulunan ve aynı zamanda baraj suları ile kaplanacak olan alanda gizli olan 100’e yakın höyük, Kalkolitik Çağ’a, Tunç Çağı’na ve en önemlisi Neolitik Çağ’a ait birçok bulguya ulaşılabilmesi açısından önemli.

Ilısu barajının tamamlanmasıyla insan türünün kökenleri, tarımın başlangıcı ve çok sayıda medeniyetin ayak izleri ve maddi varlıklarına dair olağanüstü kanıtlar da sular altında kaldı.

Hasankeyf’i sular altında…

Ilısu Barajı ve HES projesine karşı yıllardır mücadele edilirken, bölgedeki tarihi eserlerin taşınması, halkın zorla tahliyesi çabalarının ardından, Dicle Nehri üzerinde inşa edilen Ilısu Barajı ve HES Projesi göl alanında kalacak olan Batman’ın Hasankeyf ilçesi belirlenen alana taşınacak. Ayrıca, Hasankeyf ilçe merkezinin yeni yerleşim yerine nakline kadar geçecek süre içinde, ilçenin hukuki varlığını mevcut yerleşim yerinde sürdürmesi hüküm altına alınıyor.

Dicle nehrine komşu olan Irmak, Kesmeköprü, Urganlı ve Kılıç köylerinin büyük kısmı sular altında kaldı. Tarihi ilçenin eski yerleşim birimindeki eski Yatılı Bölge Okulu, eski Jandarma Karakolu, eski Emniyet Müdürlüğü binası ile Batman-Gercüş eski karayolunun bir bölümü, eski yerleşim birimindeki cadde ve sokaklar da sular altına gömüldü.

(Haber Merkezi)

Birgün Gazetesi

Cumhuriyet Gazetesi