ALTIN
DOLAR
EURO
BIST
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Hatay °C

Eski Telefon Anıları | Hilmi Yavuz

31.12.2022
220
A+
A-
Eski Telefon Anıları | Hilmi Yavuz

Benim ahretlik telefonun dün birdenbire arızalanması bana telefona dair geçmişte yaşadıklarımı anımsattı.

Hayatta ilk gördüğüm telefon, Orhangazi’de Tozkoparan’ın Evi diye bilinen Kaymakam Evi’nin üst salonunda, bir sehpanın üzerinde duran manyetolu telefondur. Yıl, 1940’ların başı olmalı. O yılların taşrasının derin yeknasaklığında (elbette ne televizyon, ne radyo ne sinema…Radyo bizim eve, ancak 1940’lı yılların ortalarında girmiştir:Akümülatörlü Philips marka bir radyodur bu!), telefon,  çocukluğumun büyülü nesnelerinden biridir: Babamın evden uzakta, hükümet konağındayken sesini duymak, bana sanki o büyülü nesnenin bu Dünya’ya  değil, masallara, onların  dünyasına ait bir şey olduğunu düşündürmüştür…

Manyetolu telefonla, bilindiği gibi, küçük bir kolun çevrilmesiyle santrale ulaşılır ve santralden aranan kişiye bağlanarak konuşulur(du). Annem, hep babamı aradığı ya da babam annemi aradığı için telefonun, başlangıçta, sadece bizim evle hükümet konağı arasında yapılan konuşmalara mahsus bir alet olduğunu sanıyor olmam çok sürmedi. Annem, telefonu yalnızca babamla konuşmak için kullanmıyordu çünkü. Kabul günleri’ne davetleri de telefonla yapıyor, ‘hâkiminki’ni, ‘müddeiumumîninki’ni, ‘jandarma kumandanınki’ni de telefonla çağırıyordu kabul gününe…

Çocukken en çok sevdiğim şeylerden biri de, babamı telefonla aramaktı. Tek çocuk olmanın verdiği cesaretle, babamı ipe sapa gelmez nedenlerle aramam, sonunda canına yetmiş olmalı ki, bana telefona yaklaşmayı yasakladı. Ancak, annemin onayıyla babamı arayabilecektim artık…

Manyetolu telefon, uzun yıllar orduda sahra telefonu olarak da kullanıldı sanıyorum. Orhan Veli’nin küçük kardeşi Adnan Veli’nin 1958 ya da 1959’da ‘Vatan’ gazetesinde yazdığı ‘Pazar Fantezileri’nden birinde,  karakol çavuşuyla bir er arasında geçen bir diyalog nakledilir. Diyalog ( nedense belleğimde kalmış!) şöyleydi:

‘-Lan Memet, telleri izol’ettin mi?

-İzol’ettim, çavuşum…

-Len Memet git, tellerin dibine işe!’

Bu ‘izolasyon’ meselesini çok iyi bilirim. Manyetolu telefonlar bakımından çok önemliydi bu. Adnan Veli’nin ‘Pazar Fantezisi’ ile, idrarın doğal bir izolasyon maddesi(!)  olduğunu öğrenmiş oluyordum böylece…

Babamın emekli olmasından sonra İstanbul’a geldiğimizde, ilk iş telefon için müracaat etmek oldu. Babam, PTT Telefon Başmüdürlüğüne dilekçe vererek yaptığı başvurunun, çok kısa bir süre içinde gerçekleşmeyeceğini biliyordu. Eve, çok bedbin döndü. Sirkeci Adliye Sarayındaki PTT Başmüdürlüğündekiler, babama, ‘o kadar çok müracaat var ki, telefonunuz üç seneden önce bağlanmaz!’ demişlerdi…

Lise yıllarımızda Fatih Postanesindeki ankesörlü telefonları kullandık. Jötonla çalışan telefonlardı bunlar: Ama bizim Fatih’li bazı cingöz veletler, jötonsuz bedava konuşmanın yolunu bulmuşlardı. Görevli memurlara belli etmeden ahizeyi kaldırıyor ve ahizenin üzerine konulduğu çatal köprüyü tıktıklayarak, aranan numarayı düşürüyorlardı: ‘1’ için bir kere, ‘2’ için iki kere, ‘3’ için üç kere …tıktıklamak yeterliydi. ‘0’ içinse on kere tıktıklamak gerekiyordu. Bu cingöz veletlerden bazıları, bu işlemi öylesine maharetle becermekteydiler ki, hiç yanlış numara düşürmüş olma ihtimali yoktu: Aranan numara ‘tık’ diye düşüyordu,- hiç şaşmadan…

Telefon, bazı şiirlere de konu olmuştur: Oktay Rifat’ın ‘Telli Telefon’ ve ‘Telefon’ diye iki şiirini hatırlıyorum; Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın ‘Bir Telefonun Sorduğu’ şiirini… Oktay Rifat’ın ‘Telli Telefon’ şiirinin ilk dörtlüğü şöyledir:

Ne ettim de badı saba ile yolladım

Gurbet elden nazlı yara selamı

Yetiş imdadıma telli telefon

Ayağına düştüm posta tatarı

Gerçekten de erken cumhuriyet folklorumuzda ‘kara tren’ nasıl ayrılığı imliyorsa, ‘telli telefon’ de ayrılanları birleştirmeyi imleyen bir folklor öğesidir: Oktay Rifat’ın ‘yetiş imdadıma telli telefon’ dizesi de, işte tastamam bunu bildirir.

Gelelim bizim eve telefonun gelişi serüvenine. Ben 1959 yılında Basın Kartı’nı ilk kez aldığımda, babam telefon konusunda  çoktan umudunu kesmişti. ‘Üç yılda alırsınız!’ denilen telefon, aradan dokuz yıla yakın bir süre geçmiş olmasına rağmen, hâlâ bağlanamamıştı…

Basın kartını aldıktan sonra, hemen ‘tercihli’ telefon için başvuruda bulundum. Telefonu özellikle annem için istiyordum;- gazeteden eve gelirken çok geç kaldığım geceler, sokağa bakan pencerenin önünde oluyordu. Telefon alındıktan sonra aleti, pencere kenarındaki bir sehpanın üzerine koydurdu: Böylece beni hem, deyiş yerindeyse, görsel hem de işitsel olarak bekliyor olacaktı…

Gazetecilik yıllarımda siyasi liderlerle yurt gezilerine çıktığımızda, haberleri önce verebilmek için koştura koştura postanelere yollandığımızı çok iyi hatırlıyorum. Erken giden arayacağı gazetenin numarasını ’03 Şehirlerarası’na  önceden yazdırma olanağı buluyor, uzun süre sıra beklemek zorunda kalmıyordu. Uzak kentlerden yapılan aramalarda sıkça karşılaşılan durum da, araya başka merkezlerin girmesiydi: Bu durumda, ‘Alo, Muğla sen aradan çık!’, ‘Eskişehir, çekil aradan!’ misali müdahalelerde bulunma zorunluluğu ortaya çıkıyordu…

Sözü, nereye getirmek istediğimi tahmin etmişsinizdir. Cep telefonu ile, telefonun büyülü aura’sı da kaybolup gitti bence.

Cep telefonunun bir mitolojisi yok, şiiri yok-olamaz da, çünkü…

 

..

Administrator
Administrator
Editörden Yazı Atölyesi, Çağdaş Türk ve Dünya Edebiyatı’nı merkezine alan bir Websitesidir. Yazı Atölyesi’ni kurarken, okurlarımızı günümüzün nitelikli edebi eserleriyle tanıtmayı ve tanıştırmayı hedefledik. Yazarlarımız, Yazı Atölyesi’nde, edebiyat, sanat, tarih, resim, müzik vb. pek çok farklı alandan bizlere değer katacağını düşünüyoruz. Bu amaçla, sizlerden gelen, öykü, hikaye, şiir, makale, kitap değerlendirmeleri, tanıtımı ve film tanıtım yazıları, anı ve edebiyata ilişkin eleştiri yazılarla, eserlerinize yer veriyoruz. Böylelikle kitaplarınızla eserlerinizin yer aldığı Yazı Atölyesi’nde, dünya çağdaş edebiyatı ile sanatın pek çok farklı alanında değer katacağına inanıyoruz. Yazı Atölyesi kültür sanatın, hayatın pek çok alanını kapsayan nitelikli edebiyat içerikli haber sunar. Bu nedenle başka kaynaklardan alınan, toplanan, bir araya getirilen bilgileri ve içerikleri kaynak belirtilmeksizin yayına sunmaz. Türkçenin saygınlığını korumak amacıyla ayrıca Türk Dil Kurumu Sözlüğünde önerilen yazım kuralları doğrultusunda, yayınladığı yazılarda özellikle yazım ve imla kurallarına önem verilmektedir. Yazı Atölyesi, üyeleri ve kullanıcılarıyla birlikte interaktif bir ortamda haticepekoz@hotmail.com + yaziatolyesi2015@gmail.com mail üzerinden iletişim içinde olan, bu amaç doğrultusunda belirli yayın ilkesini benimsemiş, sosyal, bağımsız, edebiyat ağırlıklı bir dijital içerik platformudur. Katkılarınızdan dolayı teşekkür ederiz. http://yaziatolyesi.com/ Editör: Hatice Elveren Peköz Katkılarınızdan dolayı teşekkür ederiz. http://yaziatolyesi.com/ Editör: Hatice Elveren Peköz Email: yaziatolyesi2016@gmail.com haticepekoz@hotmail.com GSM: 0535 311 3782 -------*****-------
YAZARA AİT TÜM YAZILAR
BİR YORUM YAZIN
ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.