Günün Kitabı | Matmazel Noraliya’nın Koltuğu | Peyami Safa

Kitap Değerlendirme Yazarı: Özgül Eren

Peyami Safa dediğimizde aklımıza ilk gelen 9. Hariciye Koğuşu’dur genelde ve onun eserlerinde yaptığı psikolojik tahliller. Genellikle ne Doğulu kalabilmiş ne Batıya geçebilmiş insanları yansıtır eserlerinde. O dönemi yakından tanığı kılar okurlarını, enfes tasvirleri ile.

Matmazel Noraliya’nın Koltuğu da böyle başlayan bir eseri. İki kısımda incelemek lazım geldiğini düşünüyorum. İlk kısmı, diğer eserlerinde gördüğümüz karakterlere benzeyen, ne Hakk’a ne halka faydası olmayan arafta kalmış bir gençtir. Burada romanda yer alan diğer karakteri çok güzel işlenmiş yazar, kalemine bir daha hayran kalıyorsunuz.

İkinci kısımda başkarakterin ruhsal tekamülünü izlerken, felsefi derinliği ile bambaşka bir romana evriliyor eser. Kitapta ilerlerken çok geç kalmış bir okuma mı desem, dem bu demdir mi desem bilemedim.

Konusuna geçecek olursam, Ferit ne annesinden analık ne babasından babalık görmeden büyümüş bir gençtir. Tıp fakültesine girişi belki de iki kardeşini veremden kaybetmenin etkisiyledir. Hayatta son kalan kardeşi Nilüfer, sevmediği teyzesinin yanında, o da aynı hastalığın başlarındadır. Ferit yaşamak için motivasyonu olmayan, sevmeyi bile (öğrenmediği için) eline yüzüne bulaştıran biridir. Tıbbı bırakarak geçtiği felsefe bölümünde de pek çaba göstermez, kiraladığı bir odada çeşitli evham ve hayallerle boğuşmaktadır. Aynı kattaki kiracılarla sınırlı diyaloglar içindedirler. Derken teyzesinin öldürülmesi sonucu eline geçen para ile adada merhum Matmazel Noraliya’nın evini kiralar. Burada da eski odasında yaşadığı bazı mistik olaylar sonucu ruhsal bir başkalaşım geçirir. Kuşkusuz bunda arkadaşı Aziz’in de etkisi vardır.

Çok ipucu vermeden ancak bu kadar özetleyebilirim konuyu. Yazarın en çok rağbet görmesi gereken eseridir bu bence ki kendisi de en sevdiği eseri olduğunu söyler. Keşke karakterin gelişimi daha uzun ve ayrıntılı bir süreç olsaydı. Raskolnikov gibi unutulmaz bir karakter ortaya çıkabilir, belki dünya klasikleri arasına girebilirdi. Aslında hâlâ olabilir ama kendi değerlerimize biz bile aldırış etmiyorken nasıl arkasında durup dünyaya tanıtabiliriz ki.

…

Kitap Tanıtım Bülteni

Karşılaştığı bir takım olağanüstü olayları benimsediği materyalist ve pozitivist felsefenin ilkeleriyle açıklayamayan, şüphe, tereddüt ve bunalımlar içinde kıvranan Ferit, tıp fakültesini bırakıp felsefe bölümüne geçen fakat içinde bulunduğu mütereddit ruh hali sebebiyle buraya da düzenli olarak gitmeyen bir üniversite öğrencisidir. Ferit, Yüksekkaldırım’da içinde birbirinden garip insanların yaşadığı bir pansiyonda kalmaktadır. Pansiyonda kaldığı altı gün bo­yunca karşılaştığı olağanüstü olaylar ve kız arkadaşı Selma ile arasında geçen tartışmalar, ciddi bir psikolojik bunalımdan geçen Ferit’in durumunu daha da kötüleştirir. Pansiyonda tanıştığı Aziz, bu sıkıntılı günlerinde Ferit’in en büyük destekçisi olur. Teyzesinin gizemli bir şekilde ölümü ile yüklü bir mirasa kavuşan Ferit, yaşadığı travmayı atlatabilmek için Aziz’in tavsiyesiyle Ada’da bir ev kiralar. Bu ev bir yıl önce ölmüş, gizemli bir kadın olan Matmazel Noraliya’ya aittir. Peyami Safa’nın, kaleme aldığı romanları içinde en fazla beğendiğini ifade ettiği romanı Matmazel Noraliya’nın Koltuğu, anlatım tekniği ve olay örgüsü bakımından bütün eleştirmenlerce Türk edebiyatının en ciddi psikolojik romanı olarak kabul edilmektedir.

…

Yayın Tarihi:   07.10.2021

ISBN: 9789754370560

Dil:      TÜRKÇE

Sayfa Sayısı:   319

Cilt Tipi:         Karton Kapak

Kağıt Cinsi:    Kitap Kağıdı

Boyut: 12 x 19.5 cm

…

Kitaptan AlıntılarAlıntılar

Kaderim irademe haciz koyuyor. Ve kaderlerine borçlanan sefih bir anne babadan alacaklarını, benden istiyor…

Mıymıntı zekamızın rahatını kaçırmamak için, başımızı kolay izahın yastığına koyuyor ve insanın hayalini çatlatan bu genişlik ve büyüklük ölçüsü içinde (…) hayatın yalnız bizim dünyacığımızda ve şuurun yalnız bizim kafacığımızda bir tesadüf eseri olarak bulunduğunu sanıyoruz; mânâyı kendimizde hapsediyor ve bütün bu sonsuzluğun ve yüceliğin mânâsız bir doluluğu kapladığına ve tekrarladığına hükmedip çıkıyoruz.

***