Dolar 34,9489
Euro 36,6222
Altın 3.016,20
BİST 9.993,34
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Hatay 15 °C
Açık

Meme Kullo | Nuri Kaymaz

15.03.2021
3.957
A+
A-
Meme Kullo | Nuri Kaymaz

Şairçıkmazı Dergigisi / 27 Ocak 2012

Kürt ekininin en önemli özelliklerinden biri sözlü geleneğe dayalı olmasıdır ve bu nedenle ne yazık ki Kürt yazını ile ilgili günümüze aktarılan çok az belge vardır. Dengbejler, bir anlamda da halk ozanları Kürt ekininin unsurlarının Kürt yazınının dilden dile, kuşaktan kuşağa aktarılmasını sağlayan kişilerdir.

Bu kişilerin en önemlilerinden biri de Meme Kullo’dur. Ne yazık ki onun hakkında da günümüze ulaşmış yazılı bir kaynak yoktur. Meme Kullo, Dengbejliğinin yanında Kürt gülmecesinin de önemli kişilerindendir ve bu nedenle diğer Dengbejlerden ayrılarak gülmece “Dengbeji” olarak tanınır.

Dengbej, söz ustasıdır. Deng, ses; bej de sese biçim veren, ruh katan, canlandıran demektir. Dengbej ve Çirokbej gibi çeşitleri vardır. Bengbej, sözü, iş, uğraş edinmiş kişidir; çirokbej de masal anlatıcılardır. Kürt tarihinin en önemli dengbejlerinden olan Meme Kullo, söz sanatını iş, uğraş edinmiş bir bengbejdir, ama biçemi açısından daha çok Çirokbejdir denebilir.

Yaşadığı dönem, doğduğu ve öldüğü yerler konusunda çok değişik görüşler öne sürülür. 16. Ve 17. Yüzyıllarda yaşadığı söylenir. Kimi görüşlere göre Suriye’nin Halep ilinde, kimilerine göre Mardin, Ömerli’de, kimilerine göre de Malatya’nın Arguvan ilçesine bağlı Narmikan Köyü’nde doğup ölmüştür. Yaşamı ve düşüncelerinde Ezidi inancının da etkili olduğu söylenir. Bütün bu konularda yeterli ve doğru kaynaklar yoktur ve belgeye dayalı olmayan, birbirine uymayan söylentilere dayalı bilgiler aktarılmaktadır.

Okuma yazması olmadığı bilinen Meme Kullo’nun derlediği ve anlattığı iki yüze yakın fıkra ve gülmece öyküsü olduğu söylenir. Geçmişte yaşanmış pek çok olayın, anlatılan öykünün, söylencenin, masalın günümüze ulaşmasında önemli katkısı vardır. Bunların günümüze ulaşmasını sağlamakla kalmamış dönemin koşullarına uyarlayıp gülmece unsurları da katarak renklendirmiştir. Meme Kullo’nun dilden dile dolaşan ve kendisi gibi bir Dengbej olan Rojzer ile yaşadığı varsayılan destanlaşmış bir de aşk öyküsü vardır. Dengbejlerin pek çoğu gibi okuma yazması olmamasına karşın gezdiği dolaştığı yerlerdeki olayları, öyküleri gözleyen, yaşayan, dinleyen ve belleğine yerleştirip derliyor Meme Kullo bunları dolaştığı yerlerde anlatarak bir ekinin bir geleneğin günümüze taşınmasında önemli bir işlev gerçekleştirir. Böylece yüzlerce söylencenin, destanın, balatın, masalın, ağıtın yüzyılları aşarak günümüze ulaşmasında önemli bir sözlü kaynak olmuştur.

Meme Kullo ile ilgili dilden dile dolaşan üç fıkra:

– Bir Bektaşi yolda giderken yerde boş bir şarap şişesi görür, “bunu içen her kimse bizdenmiş” der ve yolunu sürdürür. Bir süre daha gittikten sonra bu kez yerde yenmiş tavşan artıkları görür ve düşünmeye başlar: “Yahu bu bektaşi olsa tavşan yemez, değilse şarap içmez, bu olsa olsa Meme Kullo’dur.”

– İmam bir gün bir mecliste öbür dünyadan söz ederken salavat köprüsünü anlatmaktadır. Kıldan ince, kılıçtan keskin geçmesi çok zor bir köprü olduğunu söyler. Bunu duyan Meme Kullo söze karışır ve; “yahu hoca, benim karşıda ne bağım var ne de bahçem, niye geçeyim ki!”

– Kim sinirlendirmiş, neye sinirlenmişse bir gün adamın biri toplumun karşısına geçip herkese küfürler savurmakta ama sık sık da Meme Kullo bunların dışında, diyerek uyarır. Meme Kullo’yu ayrı tutmaktadır. Meme Kullo dayanamaz ve bir yandan sakalını sıvazlayıp bir yandan da adama seslenir:

“Evladım, beni arkadaşlarımdan ayırma.”

Administrator
Editörden Yazı Atölyesi, Çağdaş Türk ve Dünya Edebiyatı’nı merkezine alan bir Websitesidir. Yazı Atölyesi’ni kurarken, okurlarımızı günümüzün nitelikli edebi eserleriyle tanıtmayı ve tanıştırmayı hedefledik. Yazarlarımız, Yazı Atölyesi’nde, edebiyat, sanat, tarih, resim, müzik vb. pek çok farklı alandan bizlere değer katacağını düşünüyoruz. Bu amaçla, sizlerden gelen, öykü, hikaye, şiir, makale, kitap değerlendirmeleri, tanıtımı ve film tanıtım yazıları, anı ve edebiyata ilişkin eleştiri yazılarla, eserlerinize yer veriyoruz. Böylelikle kitaplarınızla eserlerinizin yer aldığı Yazı Atölyesi’nde, dünya çağdaş edebiyatı ile sanatın pek çok farklı alanında değer katacağına inanıyoruz. Yazı Atölyesi kültür sanatın, hayatın pek çok alanını kapsayan nitelikli edebiyat içerikli haber sunar. Bu nedenle başka kaynaklardan alınan, toplanan, bir araya getirilen bilgileri ve içerikleri kaynak belirtilmeksizin yayına sunmaz. Türkçenin saygınlığını korumak amacıyla ayrıca Türk Dil Kurumu Sözlüğünde önerilen yazım kuralları doğrultusunda, yayınladığı yazılarda özellikle yazım ve imla kurallarına önem verilmektedir. Yazı Atölyesi, üyeleri ve kullanıcılarıyla birlikte interaktif bir ortamda haticepekoz@hotmail.com + yaziatolyesi2015@gmail.com mail üzerinden iletişim içinde olan, bu amaç doğrultusunda belirli yayın ilkesini benimsemiş, sosyal, bağımsız, edebiyat ağırlıklı bir dijital içerik platformudur. Katkılarınızdan dolayı teşekkür ederiz. http://yaziatolyesi.com/ Editör: Hatice Elveren Peköz Katkılarınızdan dolayı teşekkür ederiz.   http://yaziatolyesi.com/   Editör: Hatice Elveren Peköz   Email: yaziatolyesi2016@gmail.com haticepekoz@hotmail.com   GSM: 0535 311 3782 -------*****-------
BİR YORUM YAZIN
ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.