Günün Kitabı | Serdar Mahmut Tarzi Han ve Anıları | Süleyman Özmen

Afganistan, Aydınlanmasının Mimari Kitap Açıklaması.

Süleyman Özmen gazeteci, yazar, seyyah, eğitimci, devrimci ve başarılı bir diplomat olan Mahmud Tarzi’nin yaşamını, Afganistan tarihiyle birlikte ele alarak unutulmuş bir tarihe ışık tutuyor.

Türk kadınını çok sevdim, Türk kadınlarının Avrupa kadınları ile eşit. Hatta, bazen üstün olduğunu görmekten iftihar ettim.(Sürayya Tarzi-Afganistan Kraliçesi)

Akşam Gazetesi-03 Haziran 1928-Sahife.1.
⁠ Osmanlı Hanedanı’nın reisi Şehzade Osman Ertuğrul Efendi’nin eşi olan Prenses Zeynep Osman, eski ve asil bir Afgan ailesinden, ‘‘Tarz;’’lerden geliyor. 

1839’da İngiliz ve Rus ordularının işgale giriştiği topraklarda yaşayan aşiretler, işgalciler karşısında birleşir. Afgan kimliğinin ortaya çıkışı ve merkezi yönetimin kuruluşu bu mücadele süreciyle birlikte yürür. Serdar Mahmud Tarzi Han, genç ülkesinin kadim kültür merkezi Gazne’de doğar. İngiliz kukla yönetiminin, Tarzi 17 yaşındayken Hindistan’a sürgün ettiği ailesi buradan Şam’a geçince, onun da hayatı değişir…

Mahmud Tarzi Şam’da kuvvetli bir devlet geleneğiyle ve Jön Türklerin aydınlanmacı fikirleriyle tanışır. Sürgünlüğü bitip ülkesine döndüğünde zengin fikir dünyasıyla hanedanın dikkatini çeker. Projelerini hayata geçirmesiyse 1919’da Emanullah Han’ın tahta çıkışıyla mümkün olur. Genç Türkiye Cumhuriyeti’nde yaşanan devrimler, Afganistan’da da Tarzi sayesinde hızla karşılık bulur, eğitim devriminin ve parlamenter monarşinin mimarı olarak ülkesinin belleğinde yer eder. 1929’da tutucu bir darbeyle yine sürgün edilir, Afganistan’da reformlardan geri adımlar atılırken Tarzi Türkiye’ye yerleşir. Bu çalışmanın eksenini oluşturan anılarını ölümünden önce İstanbul’da kaleme alır.

Güzel Sanatlar Akademisi’nde Leopold Levy Atölyesi’nde yetişen önemli sanatçılardan biridir. Istanbul’da pek çok sergi açmıştır.
Siyaset adamı mahmud tarzi’nin yedinci çocuğudur. Dördüncü sınıfa kadar Kabil’deki Habibiya okulu’na devam etmiş, 1920 yılında babası Afganistan büyükelçisi olarak Paris’e atanınca ailesi ile birlikte Paris’e taşınmıştır. Yedi yıl yatılı olarak Iycée Janson de Sailly okuluna devam ettikten sonra Afganistan Emiri Emanullah Han’ın devrilmesinin ardından 1929’de ailesiyle birlikte istanbul’a taşınmıştır. Liseyi Roma’daki lyceé Chateabrilliant’da tamamlamıştır. 1930’da İstanbul’a Güzel Sanatlar Akademisi’ne devam etmiş ve 1947 yılında bu okuldan mezun olmuştur.

25 yıl boyunca ağabeyi Abdul Wahab ile birlikte Turizm ve Tanıtma Bakanlığı’nda çalışmıştır. 23 mayıs 2003’te İstanbul’da hayatını kaybetmiştir.

—–