Haftanın Hikayesi – At Martini Debreli Hasan, Dağlar İnlesin / Cemil Biçer

Avarel Dalton diyor ki; ‘Her şey planlandığı gibi giderse 2023 yılında Türkiye, Dünya ülkeleri sıralamasında ilk üç arasında yerini alacaktır.’

Hasan Dağı arpalıktır eğer saban yürürse,

Her derede bir değirmen eğer suyu gelirse,

Her kümesten bir tavuk, eğer köylü verirse,

Güzel gidiş bu gidiş, eğer sonu gelirse.

Lafın zorunu söyledik ama sonucu nasıl bağlayacağımın derdine düştüm. Palavra, Hasan dağı, eşkıyalık, dalga dübara demişken; En iyisi sözü Debreli Hasan enişteme getireyim.Hem ruhuna rahmet yollamış olayım hem de vesile ile çok sevdiğim Debreli Hasan eniştem adına yakılmış bu güzel türküyü dinleyelim.

Debreli Hasan eskiden Trakya ve balkanlarda eşkıyalık yapar imiş. Ama o dönemin eşkıyaları şimdikiler gibi hortumculuk ile uğraşmaz, çetelere karşı mücadele eder, köprüler, hamamlar, hanlar yaptırırlarmış. Türküde geçen Drama Köprüsünü de Debreli Hasan eniştemin yaptırdığı söylenir.

Debreli Hasan eniştemin, Yunanistan’ın Selanik ili Kayılar kasabası Debre köyünde doğduğu söylenir. Kayılar, Drama, Serez, Kavala-Sarışaban yörelerinde yaşamıştır.

Uzun askerlik zamanında komutanı tarafından haksızlığa uğrar, dayak yer; bu zulme dayanamaz çeker silahını vurur komutanı, kaçar askerden. Gelir memleketi Debre’ye…

Jandarma müfrezesi arkasında… Balkan dağları dar gelmeye başlar… Bilir ki yakalanırsa sonu darağacı…

Pişman olsa da neye yarar, olan olmuştur bir kere. Alır martinini eline, çıkar Balkanlar’a. Ant içer: Zulme uğrayana, yoksula, garibana yardım edecek, zenginden alıp fakire verecek. Namı yürür “Debreli Hasan” diye.

Makedon dağlarının Debreli’si sonunda padişah affına uğrar. Türkiye’ye göç eder. Samsun‘un Bafra ilçesinde Nebyandağı’na yerleşir. Karlı köyüne yerleşen Çerkes muhacirlerle sıkı dostluklar kurar ve Kaf dağının en güzel kızlarından olan Kıtıj Nefset ile evlenir. Torunları Samsun’da yaşamaktadır. Kıtıj sülalesinin 6. kuşak bir üyesi olarak Debre’li Hasan’ın eniştemiz olmasından onur duyduğumu da belirtmem gerekir.

Palavracı, makarnacıların yalanlarını alenen yüzlerine vurmayı “ayıp” adleden Anadolu’mun güzel insanları, desteksiz maval okuyanları “ti”ye almak için Debre’nin namlı eşkiyasına atfen “at martini Debreli Hasan, dağlar inlesin!” diye gönderme yaparlar.

Bizim çakma Avarel’in desteksiz atışları Rahmetli Debreli Hasan eniştemizi rahmetle anmamıza vesile oldu. Allah rahmetini esirgemesin üzerimizden…

Cemil Biçer