Günün Kitabı | Kutadgu Bilig | Yusuf Has Hacip

Kitap değerlendirme yazarı | Bülent Demirel

Eser, Karahanlıca olarak da isimlendirilen Hakaniye lehçesi ile yazılmıştır.

Günümüz Türkçesi ile: Mutluluk Veren Bilgi ya da Devlet Olma Bilgisi), 11. yüzyıl Karahanlı Türklerinden Yusuf Has Hacib’in Doğu Karahanlı hükümdarı ve Kaşgar Prensi Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han’a (Ebû Ali Hasan bin Süleyman Arslan) atfen yazdığı ve takdim ettiği Orta Türkçe eserdir.

Kutsal!

Türkçe bir ifadedir.

Sal eki ile birleşip Kutsal ifadesini almıştır.

Sözlüklerde yeni Türkçe olarak ifade edilir ama, Türkçenin yenisi eskisi olmaz. Uydurukçası olur. Yeni Türkçe demek, uydurukça demektir. Uydurukçanın etimolojik kökeni yoktur.

Kut ne demek: “İyilik getiren şey, uğur, baht, talih.” demektir.

İyilik getiren şey, bir dilde fiili olarak karakterize olmuşsa, töredir.

Töreler, kişi yaklaşımlı bile olsa, toplumun menfaatleri olarak bilinir.

O zaman kutsal, kişinin kendinde ve yaşadığı toplumda, hem iyilik getireni hem de töreyi ifade eder.

Demek ki, din ifade etmesine rağmen, sadece din için kullanılmaz.

Sosyolojik ve ahlaki bir terimdir.

Yani! Bizim toplumumuzda!

Allah kutsaldır.

Peygamber kutsaldır.

Kur’an kutsaldır.

Anne kutsaldır.

İlim kutsaldır.

İlim sahibi kutsaldır.

Adalet kutsaldır.

Arkadaşlık kutsaldır.

Dost kutsaldır.

Nasihat kutsaldır.

Musibet kutsaldır.

Kutsala, sadece din adına anlam yüklemek bedbahtlıktır!

Kelimeler, keyfe keder değerlendirmeler için değil, doğru anlamlar yüklensin diye vardırlar. Kelimeler, cümlede doğru konumlandırıldıklarında, gerçek manada tecelli ederler.

Kelimeyi doğru bilmek,

Doğru ifadelendirmek,

Ve netice olarak cümlede yerinde kullanmak…

İnsan, biraz kendini sıkıştırdı mı, cümle kurmanın o kadar da basit bir eylem olmadığını anlar. Basit şeyler insanlar için değildir. İnsan, zor bir yapıdır. Zor yapılar, kolayı seçmezler!

“Kutadgu Bilig” bu sebeple kaleme alınmıştır.

Kitap Tanıtım Bülteni | Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Yusuf Has Hacib (yaklaşık 1019-1085): Balasagunlu Yusuf, 11. Yüzyılın en önemli Türk şair ve düşünürleri arasında yer alır.

Hakkındaki bilgiler büyük ölçüde eseri Kutadgu Bilig’deki ifadelere dayanır. Karahanlılar döneminde yaşamıştır. Balasagun’da yazmaya başladığı eserini Kaşgar’da tamamlamış, Karahanlı hükümdarı Ulu Buğra Han’a sunmuş ve has hacip unvanıyla ödüllendirilmiştir. İyi bir eğitim gördüğü, Arapça, Farsça ve İslam öncesi Türk kültürünü iyi bildiği anlaşılan Yusuf Has Hacib, eserinde devlet adamlarının niteliği, birey, toplum, devlet ilişkilerinin nasıl düzenlenmesi gerektiği üzerinde durmuş, yaşadığı toplumun geleneksel değerlerine uygun olarak iyiliği, erdemi ve akılcılığı önermiştir.

Mesnevi tarzında ve aruz vezniyle yazılmıştır.

Siyasetname türünün Türk edebiyatındaki ilk örneğidir.

Eski Türkçe olarak kabul edilen Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır.

Nazım birimi beyittir. (Redif ve kafiye kullanılmıştır.)

İslamiyet’in Türklerce kabulünden sonraki bilinen ilk yazılı eserdir.

Alegorik ve didaktiktir.

Bazı bölümlerinde ansiklopedik bilgiler içerir.

‘Kutlu Olma Bilgisi’ veya ‘Mutluluk Veren Bilgi’ olarak Türkiye Türkçesine çevrilmiştir.

18 ayda tamamlanmıştır.

Anlatılmak istenenler 4 sembolik kişilik üzerinden anlatılmıştır. Bunlar; Kün Togdı (hükümdar, kanun, adalet); Ay Toldı (mutluluk, saadet); Odgurmış (akıbet, hayatın sonu); Ögdülmiş (Akıl, zeka)

6645 beyitten oluşan manzum bir eserdir.

6500 beyti aşan Kutadgu Bilig’de, yüz civarında Arapça, Farsça kökenli sözcük vardır. Sözcükler manzumenin gerektirdiği retoriğe göre seçilir. Tapug ~ taat, törütigli ~ halik, yükün- ~ namaz kıl- gibi Türkçe kökenli ya da ödünç sözcükler; ölçüye, bağlama göre serbestçe kullanılır. KB’de Allah, cennet, cehennem, şeytan, melek, savm, salat gibi Arapça kökenli temel İslami terimlerin yer almaması dikkat çekicidir. Arapça sözcükler yerine teñri, tamu(g), yek, ferişte, rūzā, namāz vb. Türkçe veya İran dillerinden ödünçlemeler kullanılır.

Çevirmen:          Ayşegül Çakan

Yayın Tarihi:       23.03.2022

ISBN:     9786053323815

Dil:         TÜRKÇE

Sayfa Sayısı:       520