Günün Kitabı | Farabî Felsefesi Melekut, Nübüvvet ve Ahiret İnancı | Salih Aydın

Kitap değerlendirme yazarı | Bülent Demirel

Benim için bütün düşünürler/filozoflar bir yana Farabi bir yanadır. Öylesine farklı bir düşünce adamını, Salih Aydın beyde bir kitap yazarak değerlendirmeye çalışmış. Çalışmış diyorum çünkü, Farabi gibi bir filozofu öyle bir kitap ile yorumlamak tabii ki mümkün değil. Benim için Farabi, Muallim-i Sani değil, Muallim-i Evveldir. Farabi’nin İslam düşünce dünyasında zor sayılacak bir görevi vardır. Müslüman olması sebebi ile, Müslüman düşünce dünyasını, Müslüman olmayan düşünce dünyası ile harmanlamak ve nev-i şahsına münhasır, çok etkili bir felsefe ortaya koymak olmuştur. Yaşadığı çağdan, 15. Yüzyıla kadar da bir çok Doğulu ve Batılı düşünce adamını da etkisi altına almıştır. Kitabı yazan hoca, Farabi’yi ikisi az bilinen üç konu ile ele almış. (Farabi namını, mantık ve siyaset felsefesi ile salmıştır.) Melekut, Nübüvvet ve Ahiret inancı.

Derme-çatma alıntılarla Farabi anlatmak çok güç. Bu sebeple ben sadece Nübüvvet konusunda kısacık birkaç şey yazacağım.

Farabi, Konu Peygamberlik olduğunda bir sıralama yapar. Kısaca şöyle der; Mertebe olarak değil ama, hiyerarşik sıralama olarak filozofluk, peygamberlikten öncedir. Farabi okumayanlar, Farabi bilmeyenler bunu hem kendi yaşadığı dönemde hem de sonraki dönemde tartışmışlardır. Bir kısım düşünür de muhalif düşünceler ortaya koymuştur. Ancak Farabi konuyu öylesine mantıklı düşüncelerle ifade etmiştir ki, muhalif olunmasına rağmen çürütememişlerdir. Kısaca böyle… Daha onun hakkında büyük birikimlere sahip zatları bir tarafa bıraktık, okumadan Farabi anlamak imkansız.

Eserin yazarı Salih Aydın bey, kitaba girerken, çok teessüf dolu bir başlangıç yapıyor. Bu başlangıç arka kapağa da yansıyor. Onu yazıp, künyesini vereceğim.

– – –

Bu aziz milletin yetiştirdiği en büyük şahsiyetlerden birisi hiç şüphesiz Fârâbî’dir. Onun için İbn Ebî Usaybia, “kâmil bir filozof, fazıl bir imam”; İbn Hallikân, “Müslüman filozofların en büyüğü” demiştir. Fârâbî’nin hakikatlice anlaşılması için Yunan ve Helen birikiminin iyi bilinmesi gerekir diyenlerin yüzde kaçı acaba, Fârâbî’yi tam anlamıyla anlayabilmek için başta Kur’an ve sünnet olmak üzere İslam medeniyetine, oradaki ilmî düşüncelere, âlim sahabilere ve kadim İslam mezheplerine muttali olunması gerekir cümlesini kuruyor? Kaç kişi acaba Fârâbî, düşünce ağacının toprağına uygun bulduğu yabancı mamul gübreleri atıyor olsa da o ağacın asıl toprağı da suyu da kendi medeniyetidir diyebiliyor? Kimi Müslüman yazarlar onun Müslüman olmadığını ileri sürmüş hatta ispata çalışmış, kimi Harran Vesenîliğine meyletmiş bir Sâbiî, kimi Aristoteles’in çömezi Yeni-Platoncu dili kullanan bâtıni demiş, kimi düşüncesinde Yunanlıdır demiş, kimileri akademik şüphelere kapılıp kitaplarını yok etme çabası sergilemiş, en azından ilgililer nazarında değerini düşürmüştür. Elinizdeki çalışma Fârâbî ve eserlerine belirli konular çerçevesinde itibarını ve İslam düşüncesindeki yüksek konumunu iade etme çabasıdır.

– – –

Bu alıntıya katılıyor muyum? Evet kısmen katılıyorum. Eser, Farabi’ye çok olmasa da farklı bir yaklaşım izliyor. Biri çıkıp Farabi için “A” bile yazsa okumamazlık edemem.

Bülent Demirel

…

İKİTAP TANITIM BÜLTENİ | İNSAN YAYINLARI

 

Melekut, Nübüvvet ve Ahiret İnancı.

YAZAR: Salih Aydın.

2023 Baskı.

284 sayfa.

Yayın Tarihi:   10.07.2023

ISBN:     9786258314427

Dil:         TÜRKÇE

Sayfa Sayısı:       284

 

…