Günün Kitabı | Annemin Çadırı | Sibel Unur Özdemir

Kitap değerlendirme: Sibel Unur Özdemir

Nohut Oda, Melisa Kesmez’in beş hikâyeden oluşan kitabının adı…

İletişim Yayınlarından çıkan kitap 2019 yılında Sait Faik Hikâye armağanı almış. 108 sayfa. “Kalanlar”, “Son Bir Çay”, “Annemin Çadırı”, “Görüşürüz” ve “Kız Kardeşim Handan” isimli öyküler Nohut Oda’yı var ediyor.

Kitap “Kendini bildi bileli kabuğunu arayanlara… En çok kardeşime…” ithaf edilmiş. Bir sonraki sayfada ise hem ithafa hem de tüm öykülere yakışan Gaston Bachelard’ın o vurucu cümlesi ile başlıyor: “Yaşamın ilk çabası kabuk oluşturmaktır.”

Öyküler arasında yolculuğunuz bittiğinde yazarın bu sözü neden kitabın ilk sayfasına yerleştirdiğini daha iyi anlıyorsunuz.

Öykülerde anlatılan ortak konularda aile içi ilişkiler, kalanlar, gidenler, mekânların ve eşyaların insanı nasıl etkilediği, hayatın/insanların dayattığı acılar ve her ne olursa olsun bir şekilde hayata tutunmak gerektiği üzerinde duruluyor. Melisa Kesmez sıradan, hayatın içinde var olan olaylardan kesitler sunarken dili ve edebiyatı kullanmadaki ustalığını göstererek kaleme almış tüm öykülerini.

Yazar, sözcüklerle çok güzel oynuyor ve onlara bugüne kadar yüklenmemiş sıfatlar yükleyerek yazıyor. Öykülerdeki duygu yoğunluğu okurun kalbini derinden etkiliyor.

Tüm öyküler çok etkileyici ama nedense Annemim Çadırı beni daha fazla etkiledi. O yüzden bu öyküyü paylaşmak istiyorum sizinle.

Öyküde yer alan karakterler anne (Selma), baba (Ekrem), ve on üç yaşındaki kız çocuğu. Olayı kız çocuğunun ağzından öğreniyoruz. Annemin Çadırı’ndan birkaç cümle paylaşmak istiyorum sizinle Selma ile Ekrem’in arasındaki ilişkiyi anlamanız için.

“… aynı fotoğraf karesine girmekle yükümle ama gerçekte birbirlerinden kilometrelerce uzak annemle babama baktım.” Sy 48-49)

“Annemle babamı alıp uçsuz bucaksız bir çöle koysak, zıt yönlerde yürüyeceklerine emindim.” (sy 49)

“Biri onları aynı öyküye yazmıştı.” ( sy 49)

“Babam annemin olmadığı bir evde mutlu olmazken, annemin onun olmadığı bir çadırda mutlu olabilmesine ağlıyordu.” ( sy 59)

Şimdi Annemin Çadırı’na dönelim.

Selma’nın mutsuzluğu, hayal kırıklığı, evliliğinde aradığı sevgi ve ilgiyi bulamamasının yanı sıra her şeyden vazgeçişini, kabuğunu kırışını ve bırakıp gitme noktasındaki cesaretini görüyoruz bu öyküde. Aslında Ekrem, karısını seviyor, evin içinde olsun istiyor. Ailesini yediriyor, içiriyor, barındırıyor. Belki de “koca olmayı” böyle bir şey sanıyor. Sevgiyi göstermek ayıp mı zor mu gereksiz mi geliyor, bilinmez.

Oysa Selma ilgiye, şefkate, anlaşılmaya muhtaç ve kocasından arzu ettiği alakayı göremiyor. Demek ki ilişkileri beslemek gerektiğini bilmiyor Ekrem. Herhâlde koca gövdesine, iri cüssesine yakıştıramıyor karısı ile ilgilenmeyi. Acaba aile reisi koltuğu sarsılır mı yüz göz olursam, diye düşünüyor kahramanımız?

Karısını anlayabilseydi yuvası dağılmazdı Ekrem’in. Selma dolma noktasına geldiğinde, sabrı bittiğinde tuzlu çekirdeğe sığınmaz, tuzunu yarasına basmazdı.

Bir doğa olayının, depremin beraberinde getirdiği sarsıntının şiddeti, aile içi anlaşılmazlığın artçılarını geride bırakarak yuvayı yerinden oynatacak boyutta şekilleniyor Melisa Kesmez’in dilinde.

Ne Selma ne de herhangi bir kadın evini, yuvasını, rahatını, konforunu bozmak istemez ta ki güvenli bildiği kabuk çatlayana kadar. Deprem olmasaydı da o dört kişilik masanın başında kocası ile karşılıklı otururken, aynı çatı altında iki yabancı olmuşken, tuzlu ay çekirdeği kabukları ile tepeler oluştururken kafasına koymuştu gitmeyi Selma. O yüzden depremin hemen arkasından herkes sokaklara fırladığında karısının çiçekli geceliğini giyen kocalara, yalın ayak koşuşan insanlara rastlanırken Selma kocasının hırkası üzerinde, cep telefonu cebinde, kızının ayakkabıları ayağında ve kolunda çantası ile tam tekmil giyinik bir vaziyette bulunmuştu kızı tarafından. On üç yaşındaki çocuğun bile dikkatini çekmişti bu tuhaflık.

Depremle birlikte parka bahçeye kurulan çadırlar göze çarpıyordu. Bu çekirdek aile de kırmızı bir çadıra sığınmıştı. Birkaç gün sonra Ekrem evine dönmüş, kızı da peşinden gitmişti. Ama Selma duvardaki çatlağı bahane ederek bir daha evine gitmemiş ve kırmızı çadırda yaşamaya başlamıştı. Depremle birlikte kırmızı çadırdan medet ummuş, ona sığınmıştı. Tehlike geçince, çadırda kalışı değişik bir hâl almış, Selma özerkliğini ilân etmişti. Sonsuza kadar orada yaşayamayacağını o da biliyordu. O yağmurlu geceye kadar durağan olan her şey fırtınanın şiddeti ile yüreği coşan, kabaran ve tüm geçmişini arkasında bırakıp bir bilinmezliğe giden Selma’ya cesaret verdi belki de ve karışıverdi gecenin karanlığına.

Fırtınayı fırsata çevirmek ve karısını evine getirmek için koşan Ekrem’in elinde kalan boş kırmızı çadır. O koca gövdenin çamurların içine düşüşü ve gözyaşlarının yağmur damlalarına karışması.

Evlilik kavramını gözler önüne seren, sorgulayan bir hikâye Annemin Çadırı. Dışarıdan bakınca her şey yerli yerinde, olması gerektiği gibi ama evinde mutsuz olan bir kadının sessiz isyanı okuru sarsıyor.

Ekrem’in kahroluşu gibi bir dramın ardından okurun yüzünü güldüren belki de muzip olarak tanımlayabileceğimiz “Beni dünyaya getiren şeyin mayasında tek taraflı da olsa aşk vardı. Sevindim o zaman. Hiç sevinilecek zaman değildi ya, yine de sevindim ben.” cümlesi ile öykü sona eriyor.

Öykü sona eriyor ama benim kalemimde yeniden başka bir tarzda hayat buluyor ve kitabın yazarına bu dizelerle kocaman bir selam gönderiyor.

BİR KADIN, BİR ADAM VE BİR ÇOCUK

Karanlık, zifiri karanlık

Şimşekler çakıyor, gök gürlüyor

Yağmur yağıyor, yağıyor yağmur

Bir kadın ağlıyor, ağlıyor, ağlıyor

Gözyaşları yağmur damlalarına karışıyor

Kanıyor kadının kalbi, kırmızı, her yan kırmızı

Çadır kana bulanıyor, çadır kırmızı, kırmızı çadır

Yanakları al al kadının, adı Selma

Kalk Selma kalk, çık çadırdan

Koş Selma koş, özgürlüğüne koş

Kır zincirlerini esaretinin, yaşa hayatının kalanını.

 

Karanlık, zifiri karanlık

Şimşekler çakıyor, gök gürlüyor

Yağmur yağıyor, yağıyor yağmur

Bir adam, bir adam ağlıyor

Ellerinin arasında kırmızı bir çadır

Dizlerinin üstünde çamurun içinde

Bir başına kalışı, yoksunluğu koca adamın

Boşluğa karışan acı bir çığlık

Yankılanıyor “Başlarım depreme de çadırına da” nidaları

Vah Ekrem vah!

Kendin ettin kendin buldun, demezler mi adama?

Selma’n gitti. Karın yitti. Evlilik bitti.

Eyvah! Eyvah ki ne eyvah!

Ağlasan da dövünsen de nafile

Gidenler geri dönmez ki dönsün Selma

Ah Ekrem ah!

Gece karanlık, çadır karanlık, kalbin karanlık

Senin için olmayacak artık aydınlık.

 

Karanlık, zifiri karanlık

Şimşekler çakıyor, gök gürlüyor

Yağmur yağıyor, yağıyor yağmur

On üç yaşında bir kız çocuğu

Yaşadı depremle birlikte gelen o korkunç sarsıntıyı

Doğduğu günden beri biliyordu artçıların şiddetini

Tuzlu çekirdeğin annesinin derdine ilaç olamayacağını

Ama o gece, o gece

Annesinin buhar olup uçtuğu o gece

Anlamıştı babasının annesini çok sevdiğini

Anlamıştı annesinin babası olmayınca mutlu olacağını

Kızın adı yoktu, yoktu adı

Annesi gidince kocaman gövdeyi teselli etmek ona kaldı

Sarıldı “Geçti, geçti baba” dedi

Selma gitti, deprem bitti

Kız, bir an düşünmedi bana ne olacak diye

“Sevindi, sevinilecek zaman değildi ya, yine de sevindi”

En azından tek taraflı bir aşkın meyvesi olduğuna

Sevindi kız, çok sevindi.

Melisa Kesmez (Eylül 1980, İstanbul), Türk yazar. 2019’da Nohut Oda ile 65. Sait Faik Hikâye Armağanı‘nı kazandı. Kesmez Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde sosyoloji okuduktan sonra bir süre Londra‘da yaşadı. Türkiye ve yurt dışında yaratıcı yazarlık, gazetecilik ve fotoğrafçılık gibi muhtelif alanlarda eğitim aldı ve dergi ve gazetelerde bu alanlara ilişkin yazılar üretti. Atları Bağlayın Geceyi Burada Geçireceğiz, Bazen Bahar, Nohut Oda ve Küçük Yuvarlak Taşlar adlı dört kitap yayımladı. Aynı zamanda tiyatro çevirileri ve editörlük, çevirmen ve dramaturg olarak muhtelif projelerde rol aldı. Günümüzde çocuk edebiyatına ilişkin yayıncılık da yapmaktadır.^[2]

Eserleri

Kesmez’in muhtelif eser ve katkıları şunlardır^[

Hikâye

• Atları Bağlayın Geceyi Burada Geçireceğiz, 2013, Sel Yayıncılık
• Bazen Bahar, 2015, Sel Yayıncılık
• Nohut Oda, 2018, Sel Yayıncılık
• Küçük Yuvarlak Taşlar, 2022, İletişim Yayınları

NOT: Sait Faik Hikaye Armağanı, Melisa Kesmez’in Nohut Oda eserine verilmiştir.

Kaynakça: https://www.edebiyathaber.net/annemin-cadiri-sibel-unur-ozdemir/