Yazım Kuralları / Yazı Atölyesi

 

Yazım Kuralları / Yazı Atölyesi

1 – Simgeler

1. Elementlerin simgeleri, uluslararası biçimleriyle kullanılır: C (karbon), Ca (kalsiyum), Fe(demir) vb.

. Ekler elementlerin simgelerine değil adlarına getirilir: Au’ya değil altına, Fe’ye değil demirevb.

2- Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler

1. Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yar¬dımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır: alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, el etmek, göç etmek, ilan etmek, kabul etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, oyun etmek, söz etmek, terk etmek, var ol¬mak, yok etmek, yok olmak vb.
2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğ-ramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
3. Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlar:

ada balığı, ateş balığı, dil balığı, fulya balığı, kedi balığı, kılıç balığı, köpek balığı, ton balığı, yılan balığı; acı balık, bıyıklı balık, dikenli balık vb.

ardıç kuşu, arı kuşu, çalı kuşu, deve kuşu, muhabbet kuşu, saka kuşu, tarla kuşu, yağmur kuşu; alıcı kuş, boğmaklı kuş, makaralı kuş vb.

ağustos böceği, ateş böceği, cırcır böceği, hamam böceği, ipek böceği, uçuç böceği, uğur böceği; ağılı bö¬cek, çalgıcı böcek, sümüklü böcek vb.

at sineği, et sineği, meyve sineği, sığır sineği, su sineği, uyuz sineği vb.

deniz yılanı, ok yılanı, su yılanı; Ankara keçisi, dağ keçisi, yaban keçisi; fındık faresi, tarla faresi; dağ sıçanı, tarla sıçanı; Beç tavuğu, dağ tavuğu; ada tavşanı, yaban tav¬şanı; kaya örümceği, şeytan örümceği; bal arısı, yaprak arısı; Pekin ördeği, deniz ördeği; Ankara kedisi, bozkır kedisi; Afrika domuzu, yer domuzu vb.

1. Bitki türlerinden birinin adıyla kurulanlar:

ayrık otu, beşparmak otu, çörek otu, eğrelti otu, güzelavrat otu, kelebek otu, ökse otu, pisipisi otu, taşkıran otu, yüksük otu; acı ot, sütlü ot vb.

ateş çiçeği, çuha çiçeği, güzelhatun çiçeği, ipek çiçeği, küpe çiçeği, lavanta çiçeği, mum çiçeği, yayla çiçeği, yıldız çiçeği; ölmez çiçek vb.

avize ağacı, ban ağacı, dantel ağacı, kâğıt ağacı, mantar ağacı, öd ağacı, pelesenk ağacı, tespih ağacı vb.

altın kökü, eğir kökü, helvacı kökü, meyan kökü; ek kök, saçak kök, yumru kök vb.

dağ elması, yer elması; çalı dikeni, deve dikeni; köpek üzümü, kuş üzümü; çakal armudu, dağ armudu; at kestanesi, kuzu kestanesi; can eriği, gövem eriği; kuzu mantarı, yer mantarı; su ka¬mışı, şeker kamışı; dağ nanesi, taş nanesi; ayı gülü, Japon gülü; Antep fıstığı, çam fıstığı; sırık fasulyesi, soya fasulyesi; Amerikan bademi, taş bademi; Afrika menek¬şesi, deniz menekşesi; Japon sarma¬şığı, kuzu sarmaşığı; Hint inciri, kavak inciri; armut kurusu, kayısı ku¬rusu; kaya sarımsağı, köpek sarımsağı; şeker pancarı, yaban pancarı vb.

kuru fasulye, kuru incir, kuru soğan, kuru üzüm vb.

UYARI: Çiçek dışında anlamlar taşıyan baklaçiçeği (renk), narçi-çeği (renk), suçiçeği(hastalık); ot dışında anlamlar taşıyan ağızotu (barut), sıçanotu (arsenik); ses düşmesine uğramış olan çöreotu ve yazımı gelenekleşmiş olan semizotu, dereotu bitişik yazılır.

1. Nesne, eşya ve alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler:

alçı taşı, bileği taşı, çakmak taşı, Hacıbektaş taşı, ki¬reç taşı, lüle taşı, Oltu taşı, sünger taşı, yılan taşı; buzul taş, damla taş, dikili taş, kayağan taş, yaprak taş vb.

arap sabunu, el sabunu; kahve değirmeni, yel değirmeni; kahve dolabı, su dolabı; müzik odası, oturma odası; duvar saati, kol saati; duvar takvimi, masa takvimi; kriz masası, yemek masası; itfaiye aracı, kurtarma aracı; masa ör¬tüsü, yatak örtüsü; el kitabı, okuma kitabı; Frenk gömleği, İngiliz anahtarı, İngiliz si¬cimi; alt geçit, tüp geçit, üst geçit; çekme demir, çekme kat, dolma kalem, dönme dolap, kesme kaya, toplu iğne, vurmalı çalgılar, vurmalı sazlar, yapma çiçek vb.

afyon ruhu, katran ruhu, lokman ruhu, nane ruhu, tuz ruhu vb.

ç. Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler: Arnavut kaldırımı; çevre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu, keçi yolu; köprü yol vb.

1. Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik ke¬limeler: açık oturum, açık öğretim, ana dili, Ay tutulması, baş ağrısı (hastalık), baş belası, baş dönmesi, çıkış yolu, çözüm yolu, dil birliği, din birliği, güç birliği, iş birliği, iş bölümü, madde başı, ses uyumu, yer çekimi vb.
2. Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: anlam bilimi, dil bilimi, edebiyat bilimi, gök bilimi, halk bilimi, ruh bilimi, toplum bilimi, toprak bilimi, yer bilimi; dil bilgisi, halk bilgisi, ses bil¬gisi, şekil bilgisi vb.
3. Yuvar ve küre sözleriyle kurulan birleşik kelimeler: göz yuvarı, hava yuvarı, ısı yuvarı, ışık yuvarı, renk yuvarı, yer yuvarı; hava küre, ışık küre, su küre, taş küre, yarı küre, yarım küre vb.
4. Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler: bohça böreği, talaş böreği; ba¬dem yağı, kuyruk yağı; arpa suyu, maden suyu; tulum peyniri, beyaz peynir; Adana kebabı, tas kebabı; İnegöl köftesi, İzmir köftesi; ezogelin çorbası, yoğurt çorbası; irmik helvası, koz helva; acı badem kurabiyesi; Kemalpaşa tatlısı, yoğurt tatlısı; ba¬dem şekeri, kestane şekeri; balık yumurtası, lop yumurta vb.

burgu makarna, yüksük makarna; kakaolu kek, üzümlü kek; çiğ köfte, içli köfte; dolma biber, sivri biber; esmer şeker, kesme şeker; süzme yoğurt; yarma şeftali; kuru yemiş vb.

ğ. Gök cisimleri: Çoban Yıldızı, Kervan Yıldızı, Kutup Yıldızı, kuy¬ruklu yıldız; gök taşı, hava taşı, meteor taşı vb.

1. Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler: patlak göz, süzgün göz; aşık kemiği, elmacık kemiği; serçe parmak, şehadet par¬mağı, yüzük parmağı; azı dişi, köpek dişi, süt dişi; kuyruk sokumu, safra kesesi; çatma kaş, takma diş, takma kirpik, takma kol; ekşi surat, kepçe surat; gaga burun (kimse), karga burun, kepçe kulak vb.

ı. Benzetme yoluyla insanın bir niteliğini anlatmak üzere bitki, hay¬van ve nesne adlarıyla kurulan birleşik kelimeler: çetin ceviz, çöpsüz üzüm; eski kurt, sarı çıyan, sağmal inek; eski toprak, eski tüfek, kara maşa, sapsız balta, ça¬kır pençe, demir yumruk, kuru kemik vb.

1. Zamanla ilgili birleşik kelimeler: bağ bozumu, gece yarısı, gün or¬tası, hafta başı, hafta sonuvb.
2. -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tam¬laması yapısındaki birleşik kelimeler ayrı yazılır: bakar kör, çalar saat, çıkar yol, döner sermaye, güler yüz, koşar adım, yazar kasa, yeter sayı; çıkmaz sokak, geçmez akçe, görünmez kaza, ölmez çiçek, tükenmez kalem; akan yıldız, doyuran buhar, uçan daire vb.
3. Renk sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamla¬ması yapısındaki renk adları ayrı yazılır: bal rengi, duman rengi, gümüş rengi, portakal rengi, saman rengi; ateş kırmızısı, boncuk mavisi, çivit mavisi, gece mavisi, limon sa¬rısı, safra yeşili, süt kırı vb.
4. Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır: açık mavi, açık yeşil, kara sarı, kirli sarı, koyu mavi, koyu yeşil vb.
5. Yer adlarında kullanılan batı, doğu, güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak kelimeleri ayrı yazılır: Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Güneydoğu Anadolu, Aşağı Ayrancı, Yukarı Ayrancı, Orta Anadolu, Orta Asya, Orta Doğu, İç Asya, İç Anadolu, Yakın Doğu, Uzak Doğu vb.
6. Kişi adlarından oluşmuş mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb. yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır: Yunus Emre Mahallesi; Gazi Mustafa Kemal Bulvarı, Ziya Gökalp Bulvarı; Nene Hatun Caddesi; Fevzi Çakmak Sokağı, Cemal Nadir Sokağı; Koca Mustafapaşa; Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Sütçü İmam Üniversitesi vb.
7. Dış, iç, sıra sözleriyle oluşturulan bir¬leşik kelime ve terimler ayrı yazılır: ahlak dışı, çağ dışı, din dışı, kanun dışı, olağan dışı, yasa dışı; ceviz içi, hafta içi, yurt içi; aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra vb.
8. Somut olarak yer belirten alt ve üst sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: deri altı, su altı, toprak altı, yer altı (yüzey); böbrek üstü bezi, tepe üstü (en yüksek nokta) vb.
9. Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift sözlerinin başa getirilmesiyle oluştu¬rulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır: alt kurul, alt yazı; üst kat, üst küme; ana bilim dalı, ana dili; ön söz, ön yargı; art damak, art niyet; arka plan, arka teker; yan cümle, yan etki; karşı görüş, karşı oy; iç sa¬vaş, iç tüzük; dış borç, dış hat; orta kulak, orta oyunu; büyük dalga, büyük defter; küçük harf, küçük parmak; sağ açık, sağ bek; sol açık, sol bek; peşin fikir, peşin hüküm; bir gözeli, bir hücreli; iki anlamlı, iki eşeyli; tek eşli, tek hücreli; çok düzlemli, çok hücreli; çift ayaklılar, çift kanatlılar vb.

4 – Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı

Sıfat veya zarf görevindeki pekiştirmeli sözler bitişik yazılır: apaçık, apak, büsbütün, çepeçevre, çırılçıplak, dümdüz, düpedüz, gömgök, güpegündüz, kapkara, kupkuru, masmavi, mosmor, paramparça, sapasağlam, sapsarı, sırıl¬sıklam, sırsıklam, sipsivri, yemyeşil vb.

5 – Ek Fiilin Yazılışı

Ek fiilin çekimli biçimleri (idi, imiş, ise) ayrı yazılabildiği gibi bitişik olarak da yazılabilir.

Ünsüzle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında i ünlüsü düşer, ayrıca büyük ünlü uyumuna uyar: yorgun-du (yorgun idi), güzel-miş (güzel imiş), gelir-se (gelir ise) vb.

Ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında araya y ünsüzü girer ve başındaki i ünlüsü düşer, ayrıca büyük ünlü uyumuna uyar: sonuncu-y-du (sonuncu idi), yabancı-y-mış (yabancı imiş), ne-y-se (ne ise) vb.

Ek-fiilin zarf-fiil eki almış biçimi olan iken ayrı yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir.

Eklenerek yazıldığında baştaki i düşer. Eklendiği kelimenin ünlüleri kalın olsa da -ken zarf-fiil ekinin ünlüsü ince kalır: başlayacak-ken (başlayacak iken), çalışıyor-ken (çalışıyor iken), durgun-ken (durgun iken), okur-ken (okur iken), olgun-ken (olgun iken), uyur-ken (uyur iken), yazar-ken (yazar iken); geliyor-ken (geliyor iken), gülmüş-ken (gülmüş iken), öğretmen-ken (öğretmen iken)vb.

iken, ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında araya y ünsüzü girer ve başındaki iünlüsü düşer: evde-y-ken (evde iken), okulda-y-ken (okulda iken), okumakta-y-ken (okumakta iken), yolda-y-ken (yolda iken) vb.

6- Mastarlara Gelen Eklerin Yazılışı

-ma / -me ile biten mastarlardan sonra -a / -e, -ı / -i eklerinden biri geldiğinde araya y koruyucu ünsüzü girer: çalışma-y-a, darılma-y-ı, kalaylama-y-a, okuma-y-a; görme-y-i, gülme-y-i, sevme-y-e, silme-y-i vb.

7- Fiil Çekimi ile İlgili Yazılışlar

-a / -e, -acak / -ecek, -ayım / -eyim, -alım / -elim, -an / -en vb. eklerden önce gelen ünlü veya ekin geniş ünlüsü söyleyişe bakılmaksızın a / e ile yazılır: başlaya, gelmeye; başlayacağım, gelmeyeceksin; başlayayım, geleyim; başlayalım, gelmeyelim; başlayan, gelmeyen vb.

8- Bulunma Durumu Eki -da / -de / -ta / -te’nin Yazılışı

Bulunma durumu eki getirildiği kelimeye bitişik yazılır: devede (deve-de) kulak, yolda (yol-da)kalmak, ayakta (ayak-ta) durmak, işte (iş-te) çalışmak vb.

Yurtta sulh, cihanda sulh. (Atatürk)

9- İle’nin Yazılışı

ile, ayrı olarak yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir.

ile, ünsüzle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında i ünlüsü düşer ve büyük ünlü uyumuna uyar: bulut-la (bulut ile), çiçek-le (çiçek ile), kuş-la (kuş ile) vb.

ile, ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında araya y ünsüzü girer ve başındaki iünlüsü düşer: arkadaşı-y-la (arkadaşı ile), çevre-y-le (çevre ile), sürü-y-le (sürü ile), yapı-y-la (yapı ile) vb.

10- Bağlaç Olan ki’nin Yazılışı

Bağlaç olan ki ayrı yazılır: bilmem ki, demek ki, kaldı ki vb.

Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil, şuurla işlen¬sin. (Atatürk)

Geçmiş zaman olur ki hayali cihan değer.

Birkaç örnekte ki bağlacı kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır: belki, çünkü, hâlbuki, mademki, meğerki, oysaki, sanki. Bu örnekler¬den çünkü sözünde ek aynı zamanda küçük ünlü uyumuna uymuştur.

Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki sözü de ayrı yazılır: Ders bitti, zil çaldı mı ki? Seni öyle göreceğim geldi ki.

11- Bağlaç Olan da, de’nin Yazılışı

Bağlaç olan da / de ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar: Kızı da geldi gelini de. Durumu oğluna da bildirdi. Sen de mi kardeşim? Güç de olsa. Konuşur da konuşur.

UYARI: Ayrı yazılan da / de hiçbir zaman ta / te biçiminde yazılmaz: Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var (Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var değil)

UYARI: Ya sözüyle birlikte kullanılan da ayrı yazılır: ya da

UYARI: Da / de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır: Ayşe de geldi (Ayşe’de geldi değil). Kitabın kapağına da dikkat et (Kitabın kapağına’da dikkat et değil).

12- Soru Eki mı, mi, mu, mü’nün Yazılışı

Bu ek gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak ünlü uyumla¬rına uyar: Kaldı mı? Sen de mi geldin? Olur mu? İnsanlık öldü mü?

Soru ekinden sonra gelen ekler, bu eke bitişik olarak yazılır: Verecek misin? Okuyor muyuz? Çocuk muyum? Gelecek miydi? Güler misin, ağlar mısın?

Bu ek sorudan başka görevlerde kullanıldığında da ayrı yazılır: Güzel mi güzel! Yağmur yağdı mı dışarı çıkamayız.

UYARI: Birleşik fiillerde mi soru eki iki kelimenin arasına da gelebilir: Vaz mı geçtin?

13- Hece Yapısı ve Satır Sonunda Kelimelerin Bölünmesi

Türkçede kelime içinde iki ünlü arasındaki ünsüz, kendinden sonraki ünlüyle hece kurar: a-ra-ba, bi-çi-mi-ne, in-sa-nın, ka-ra-ca vb.

Kelime içinde yan yana gelen iki ünsüzden ilki kendinden önceki ünlüyle, ikincisi kendinden sonraki ünlüyle hece kurar: al-dı, bir-lik, sev-mek vb.

Kelime içinde yan yana gelen üç ünsüz harften ilk ikisi kendinden önceki ünlüyle, üçüncüsü kendinden sonraki ünlüyle hece kurar: alt-lık, Türk-çe, kork-mak vb.

Batı kökenli kelimeler, Türkçenin hece yapısına göre hecelere ayrılır: band-rol, kont-rol, port-re, prog-ram, sant-ral, sürp-riz, tund-ra, volf-ram vb.

Türkçede satır sonunda kelimeler bölünebilir fakat heceler bölüne¬mez. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna kısa çizgi (-) konur.

Burasını ilk defa görüyormuş gibi duvarlara, perdelere, möblelere, eş-

yalara bakıyor, hayret ediyordu. Bütün bu muhitte Türk hayatına, Türk ruhu-

na ait bir gölge, bir çizgi bile yoktu. Birden Bursa’daki çocukluğunun geçti-

ği babaevini hatırladı; sofada rahat ve beyaz örtülü divanlar vardı. (Ömer Seyfettin)

İlk heceden sonraki heceler ünsüzle başlar. Bitişik yazılan kelimelerde de bu kurala uyulur: ba-şöğ-ret-men, il-ko-kul, Ka-ra-os-ma-noğ-lu vb.

Ayırmada satır sonunda ve satır başında tek harf bırakılmaz:

…………………………………………………………………………………………….. u-

çurtma değil,

…………………………………………………………………………………………uçurt-

ma;

…………………………………………………………………………………….. müdafa-

a değil,

……………………………………………………………………………………….. müda-

faa;

Kesme işareti satır sonuna geldiğinde yalnız kesme işareti kul¬lanılır; ayrıca çizgi kullanılmaz.

……………………………………………………………………………………… Edirne’

nin…

…………………………………………………………………………………….. Ankara’

dan…

……………………………………………………………………………………….. 1996’

da…

14- İkilemelerin Yazılışı

İkilemeler ayrı yazılır: adım adım, ağır ağır, akın akın, allak bullak, aval aval (bakmak), çeşit çeşit, derin derin, gide gide, güzel güzel, karış karış, kös kös (dinlemek), kucak kucak, şıpır şıpır, tak tak (vurmak), takım takım, tı¬kır tıkır, yavaş yavaş, kırk elli (yıl), üç beş (kişi), yüz yüz elli (yıllık) vb.

bata çıka, çoluk çocuk, düşe kalka, eciş bücüş, eğri büğrü, enine bo¬yuna, eski püskü, ev bark, konu komşu, pılı pırtı, salkım saçak, sere serpe, soy sop, süklüm püklüm, yana yakıla, yarım yamalak vb.

m ile yapılmış ikilemeler de ayrı yazılır: at mat, çocuk mocuk, dolap molap, kapı mapı, kitap mitap vb.

İsim durum ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikilemeler de ayrı yazılır: baş başa, diz dize, el ele, göz göze, iç içe, omuz omuza, yan yana; baştan başa, daldan dala, elden ele, günden güne, içten içe, yıldan yıla; başa baş, bire bir (ölçü), dişe diş, göze göz, teke tek; ardı ardına, boşu boşuna, günü gününe, peşi peşine, ucu ucuna vb.

15- Noktalama ve Diğer İşaretler

.              Nokta

,              Virgül

;              Noktalı virgül

…            Üç nokta

?             Soru

!              Ünlem

–             Uzun çizgi

‟ ˮ           Tırnak

‛ ’            Tek tırnak

”              Denden

( )           Ayraç

[ ]           Köşeli ayraç

{ }           Kaşlı ayraç

‘               Kesme

^             Düzeltme (şapka) işareti

+             Toplama işareti, artı

–              Çıkarma işareti, eksi, kısa çizgi

x ve .     Çarpma işareti, çarpı

÷ ve :     Bölme işareti, bölü

/              Bölme işareti, bölü, eğik çizgi

\              Ters eğik çizgi

:              Bölme, bölü, iki nokta

√             Karekök

=             Eşitlik, eşit

≠             Eşitsizlik, eşit değil

̴̳                Yaklaşık olarak eşit

±             Eksiği veya fazlası

%            Yüzde

‰          Binde

′               Üs, dakika

• ve ∫ Paragraf

./.           Yazının arkası var, çeviriniz

./ ve •   Son sayfa, bitti

*             Kelimeden sonra dipnot; kelimeden önce varsayım

o             Derece

=>          Devam

Œ           Devam; gönderme

~             Benzerlik, yaklaşıklık, denklik

            Büyüktür; dil bilgisinde çıkma

<             Küçüktür; dil bilgisinde gelişme

***        Bölüm sonu işareti

Türk lirası

$             Dolar

€             Avro

@           Kuyruklu a

             Telif hakkına sahip (copyright)

®             Telif hakkı alınmış (registered)

16- Kısaltmalar Dizini

A             Alay

AA          Anadolu Ajansı

AADFI   bk. AKBB

AAET     Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu

AAFSE   bk. GAMHK (Allied Air Forces Southern Europe)

AB          1. Adalet Bakanlığı 2. Amerikan Borsası 3. Avrupa Birliği

ABB       Avrupa Birliği Bankası

ABD       Ana bilim dalı

ABGS    Avrupa Birliği Genel Sekreterliği

ABKF     Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu

ABÖ       Afrika Birliği Örgütü

ABS        Motorlu taşıtlarda fren sistemi (Antilock Braking System)

ACU       bk. ATB (Asian Clearing Union)

ACÜ       Acıbadem Üniversitesi

AÇSAP  Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü

ADB       bk. AKB (African Development Bank)

ADFD    bk. ADKF (Abu Dhabi Fund For Development)

ADKF     Abu Dabi Kalkınma Fonu

ADSL     Asimetrik sayısal abone hattı (Asymmetric Digital Subscriber Line)

ADÜ      Adnan Menderes Üniversitesi

ADYÜ    Adıyaman Üniversitesi

AEGM   Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü

AEİBÖ   Avrupa Ekonomik İş Birliği Örgütü

AEK        bk. BMAEK

AET        Avrupa Ekonomik Topluluğu

AEÜ       Ahi Evran Üniversitesi

AFAD    Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı

AFFB     Avrupa Futbol Federasyonları Birliği

AFİF       Akaryakıt Fiyat İstikrar Fonu

AFP        bk. FBA (Agence France Press)

age.       Adı geçen eser

AGİK     Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Konferansı

AGİT      Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatı

AGM     Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü

agm.      Adı geçen makale

agy.       Adı geçen yayın

AI           bk. UAT (Amnesty International)

AİBÖ     Avrupa İş Birliği Örgütü

AİBÜ     Abant İzzet Baysal Üniversitesi

AİÇÜ     Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi

AID        bk. UKA (Agency for International Development)

AIDS      Edinilmiş bağışıklık yetersizliği belirtisi (Acquired immune deficiency syndrome)

AİHAD  Avrupa İnsan Hakları Adalet Divanı

AİHM    Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

AİHS      Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

AİK         Afrika İktisat Komisyonu

AİKB      Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası

AİPB      Avrupa İktisadi ve Parasal Birliği

AK          Avrupa Konseyi

AKB       Afrika Kalkınma Bankası

AKBB     Afrika Kalkınma Bankaları Birliği

AKBİL    Akıllı bilet

AKÇT     Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu

AKD       Akdeniz Üniversitesi

AKDTYK               Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

AKM      Atatürk Kültür Merkezi

AKPM   Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi

AKUT    Arama Kurtarma Teşkilatı

AKÜ       Afyon Kocatepe Üniversitesi

ALADI   bk. LABB

Alb.        Albay

ALES      Akademik Personel ve Lisanüstü Eğitimi Giriş Sınavı

Alm.      Almanca

AMB      1. Amerika Merkez Bankası 2. Avrupa Merkez Bankası

AMEX   bk. AB (American Stock Exchange)

AMF      bk. APF (Arab Monetary Fund)

AMK      Amerikan Merkez Komutanlığı

ANAM  Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi

anat.     Anatomi

ANAÜ   Anadolu Üniversitesi

ANT       Akaryakıt İkmal ve Nato Pol Tesisleri İşletme Başkanlığı

ant.        Antropoloji

AO         Anonim ortaklık

AOÇ       Atatürk Orman Çiftliği

AÖB       Avrupa Ödemeler Birliği

AÖF       Açıköğretim Fakültesi

AP          ABD Haber Ajansı (Associated Press)

APA       Avrupa Para Anlaşması

APB       Avrupa Para Birliği

APE        Avrupa Para Enstitüsü

APEC     bk. APİİB (Asia Pacific Economic Cooperation)

APF        Arap Para Fonu

APİİB     Asya Pasifik İktisadi İş Birliği

APÖ       Avrupa Parlamenterler Örgütü

APS        Acele Posta Servisi

Apt.       Apartman, apartmanı

Ar.          Arapça

AREL      İstanbul Arel Üniversitesi

AR-GE   Araştırma geliştirme

ark.        Arkeoloji

Arş. Gör.             Araştırma Görevlisi

As.         Asker, askerî, askerlik

As. İz.    Askerî İnzibat

ASAL     Asker Alma Dairesi Başkanlığı

Asb.       Astsubay

ASEAN  bk. GAUT

ASELSAN             Askerî Elektronik Sanayii

ASF        Avrupa Sosyal Fonu

ASİGM Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü

ASK        Avrupa Standartlar Komitesi

ASKİ      Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi

ASO       Ankara Sanayi Odası

AST        Ankara Sanat Tiyatrosu

ASTB     1. Amerika Serbest Ticaret Bölgesi 2. Avrupa Serbest Ticaret Birliği

astr.       Astronomi

astrol.   Astroloji

ASÜ       Aksaray Üniversitesi

AŞ          Anonim şirket

AŞTİ       Ankara Şehirler Arası Terminal İşletmesi

AT          Avrupa Topluluğu

ATAD    Avrupa Toplulukları Adalet Divanı

ATAM   Atatürk Araştırma Merkezi

ATATÜRK ÜNİ   Atatürk Üniversitesi

ATB        Asya Takas Birliği

Atğm.   Asteğmen

ATK        Adli Tıp Kurumu

atm.      Atmosfer

ATO       Ankara Ticaret Odası

ATÜ       Atılım Üniversitesi

ATYGF  Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu

AUA      Avrupa Uzay Ajansı

AÜ         1. Ankara Üniversitesi 2. Ardahan Üniversitesi

Av.         Avukat

AVM     Alışveriş merkezi

AYB        1. Avrupa Yayın Birliği 2. Avrupa Yatırım Bankası

AYİM     Askerî Yüksek İdare Mahkemesi

AYM      Anayasa Mahkemesi

B             1. Batı 2. Bay

BADET  Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu

BAE        Birleşik Arap Emirlikleri

bağ.       Bağlaç

BAĞ-KUR            Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu

BAKB     Batı Afrika Kalkınma Bankası

BASAGM             Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü

BAT        bk. TBB (The Banks Association of Turkey)

BATO    Batı Afrika Takas Odası

BAÜ       Balıkesir Üniversitesi

BAY ÜNİ              Bayburt Üniversitesi

BBC        İngiliz Radyo Televizyon Kurumu (British Broadcasting Corporation)

BCG       Verem aşısı (Bacillus Calmette Guèrin)

Bçvş.     Başçavuş

BD          Bilim dalı

BDDK    Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu

BDT        Bağımsız Devletler Topluluğu

BE           Büyükelçi

BERD     bk. AİKB (European Bank for Reconstruction and Development)

BEÜ       Bitlis Eren Üniversitesi

BİB         Bayındırlık ve İskân Bakanlığı

BİK         Basın İlan Kurumu

BIS         bk. UÖB (Bank for International Settlements)

bit. b.    Bitki bilimi

biy.        Biyoloji

1. Bakınız
2. Bilişim

Bl.           Bölük

BM         Birleşmiş Milletler

BMAEK Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu

BMÇYT Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Teşkilatı

BMEBKT              Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı

BMSKÖ                Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü

BMT      Birleşmiş Milletler Teşkilatı

BMTKK Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı

BMYRİ  Birleşmiş Milletler Yardım ve Rehabilitasyon İdaresi

Bn.         Bayan

Bnb.      Binbaşı

BOAD    bk. BAKB

BOREN Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü

bot.       bk. bit. b.

BOTAŞ  Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi

Böl.        Bölüm

BRT        Bartın Üniversitesi

1. Baskı, basım

BSEC      bk. KEİ (Black Sea Economic Cooperation Pact)

BSTDB   bk. KTKB

Bşk.       Başkan, başkanlık, başkanı, başkanlığı

BTF        Başbakanlık Tanıtma Fonu Kurulu

BTK        Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu

BTÜ       Batman Üniversitesi

BUE       bk. ABB (Bank of Union European)

Bul.        Bulvar, bulvarı

Bulg.      Bulgarca

BÜ          1. Bahçeşehir Üniversitesi 2. Başkent Üniversitesi 3.Bilecik Üniversitesi 4. Bingöl Üniversitesi 5. Boğaziçi Üniversitesi 6. Bozok Üniversitesi

BÜMKO               Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü

BVÜ       Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi

BYEGM Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü

C             Cilt

CACM   bk. OAOP (Central American Common Market)

Cad.       Cadde, caddesi

CAEC     bk. AKPM (Consultative Assembly of European Council)

CAO       bk. SHÖ (Civil Aviation Organization)

CARICOM           bk. KTOP

CBÜ       Celâl Bayar Üniversitesi

CC          Konsolosluk birimi (Corps Consulaire)

CD          1. Kordiplomatik (Corps Diplomatique) 2. bk. YD (Compact Disc)

CDB       bk. KKB (Caribbean Development Bank)

CDH       bk. AİHAD (Cour Europeenne des Droits de l’Homme)

CE           bk. AK (Council of Europe)

CEAP     bk. APİİB (Asia Pacific Economic Cooperation)

CECA     bk. AKÇT (European Coal and Steel Community)

CEDH     bk. AİHM (European Court of Human Rights)

CEE        bk. AET (European Economic Community)

CEI         bk. BDT (Commonwealth of Independent States)

CEN       bk. ASK

CENTCOM          bk. AMK

CENTO  bk. MAÖ (Central Treaty Organization)

CERN     bk. ANAM (Conseil européen pour la recherche nucléaire, European Organization for Nuclear Research)

CGS       Uluslararası fizik birimleri sistemi

CIA         bk. MHAT (Central Intelligence Agency)

CIF         Maliyet-sigorta-navlun (cost, insurance, freight)

CİGM    Ceza İşleri Genel Müdürlüğü

CIJ          bk. UAD (International Court of Justice)

CIOS      bk. UBOK (Conseil International pour l’Organisation Scientifique)

CIP         1. Taşıma ve sigorta bedeli ödenmiş olarak teslim. 2.Ticaretle uğraşan önemli kişiler (Commercially Important Person)

CIS         bk. BDT (Commonwealth of Independent States)

CJCE      bk. ATAD (European Court of Justice)

cm          Santimetre

CMEA   bk. KEYK (Council for Mutual Economic Aid)

CMK      Ceza Muhakemesi Kanunu

CMUK   Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu

CNRS     bk. UBAM (Centre National de la Recherche Scientifique)

coğ.       Coğrafya

COMCEC             bk. İSEDAK (Standing Committee for Economic and Commercial Cooperation of the Organization of the Islamic Conference)

COMECON         bk. KEYK (Council for Mutual Economic Aid)

COMESA             bk. GDAOP (Common Market For Eastern and Southern Africa)

cos         Kosinüs

CSO       Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası

CTC        bk. UŞM (Center on Transnational Corporations)

CTE        Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü

Cum. Bşk.           Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanlığı

CÜ          Cumhuriyet Üniversitesi

ÇAĞ ÜNİ             Çağ Üniversitesi

ÇASGEM             Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi

ÇAYKUR               Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü

ÇED        Çevresel Etki Değerlendirmesi ve Planlama Genel Müdürlüğü

çev.       Çeviren

ÇGM     Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü

ÇNÜ      Çankırı Karatekin Üniversitesi

ÇOMÜ  Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

ÇS           Çimento Sanayisi

ÇSGB     Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

ÇUKOBİRLİK       Çukurova Pamuk Tarım Satış Kooperatifleri Birliği

ÇÜ          1. Çankaya Üniversitesi. 2. Çukurova Üniversitesi

Çvş.       Çavuş

ÇYGM   1. Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü 2. Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü

D             Doğu

DAGM  Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü

DAKB    Doğu Afrika Kalkınma Bankası

dal          Dekalitre

dam       Dekametre

DAP       Doğu Anadolu Projesi

DAT       Doğu Afrika Topluluğu

DB          Dünya Bankası

1. Dil bilgisi

DBAFİT Dünya Bankalar Arası Finansal İletişim Topluluğu

DDB       Dernekler Dairesi Başkanlığı

DDT       Böcek öldü¬rücü (Dichloro-diphenol-trichloro-ethane)

DDY       Devlet Deniz Yolları

DESİYAB              Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası

DEÜ       Dokuz Eylül Üniversitesi

DFİF       Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu

DFMHÖ               Dünya Fikrî Mülkiyet Hakları Örgütü

dg           Desigram

DGK       Dünya Gıda Konseyi

DGM     Devlet Güvenlik Mahkemesi

DGÖ      Dünya Gümrük Örgütü

DGS       Dikey Geçiş Sınavı

DHMİ    Devlet Hava Meydanları İşletmesi

DİB         Diyanet İşleri Başkanlığı

DİE         Devlet İstatistik Enstitüsü

dil b.      Dil bilimi

DİYİH     Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Dış İlişkiler ve Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü

1. Dakika

DKK       Deniz Kuvvetleri Komutanlığı

DKMP   Doğa Koruma ve Millî Parklar Genel Müdürlüğü

dl            Desilitre

DLH        Demiryollar Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü

dm         Desimetre

DMİ       Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü

DMO     Devlet Malzeme Ofisi

DNA      Deoksirübo nükleik asit

DOBGM               Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü

Doç.       Doçent

doğ.       Doğum tarihi

DOÜ      Doğuş Üniversitesi

DÖGM  Din Öğretimi Genel Müdürlüğü

DÖSİM Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü

DPB       Devlet Planlama Başkanlığı

DPT        Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı

DPÜ       Dumlupınar Üniversitesi

Dr.          Doktor

drl.         Derleyen

DSİ         Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

DSO       Devlet Sanayi Ofisi

DSÖ       Dünya Sağlık Örgütü

DT          Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü

DTCF     Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi

DTM      Dış Ticaret Müsteşarlığı

DTÖ       Dünya Ticaret Örgütü

DÜ         Dicle Üniversitesi

DVD       bk. SYD (Digital Versatile Disc)

Dz. Kuv.               Deniz Kuvvetleri

Dz. Kuv. K.          Deniz Kuvvetleri Komutanı, Komutanlığı

dzl.         Düzenleyen

E             Eczane

EAC        1. bk. AİBÖ (European Association for Cooperation) 2. bk. DAT (The East African Community)

EADB     bk. DAKB (East African Development Bank)

EAEC     bk. AAET (European Atomic Energy Community)

EAGGF bk. ATYGF (European Agricultural Guidance and Guarantee Fund)

EAT        Eski Anadolu Türkçesi

EBK        Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü

EBRD     bk. AİKB (European Bank for Reconstruction and Development

EBU       bk. AYB (European Broadcasting Union)

EBWE    bk. AİKB (European Bank for Reconstruction and Development)

EC           bk. AT (European Community)

ECB        bk. AMB (European Central Bank)

ECE        bk. BMAEK (United Nations Economic Commission for Europe)

ECHR     bk. AİHM (European Court of Human Rights)

ECJ         bk. ATAD (European Court of Justice)

ECLA      bk. LAKEK (The Economic Commission for Latin America and Caribbean)

ECOWAS             bk. BADET (Economic Community of West African States)

ECSC      bk. AKÇT (European Coal and Steel Community)

Ecz.        Eczacı

1. 1. Edebiyat 2. Editör
2. Edat

EEC        bk. AET (European Economic Community)

EEG        Beyin akım grafiği (Elektroensefalogram)

EFT         Bankalar arası para aktarımı (Electronic fond transfer)

EFTA      bk. ASTB (European Free Trade Area/Association)

EGM      Emniyet Genel Müdürlüğü

EGMR   bk. AİHM (European Court of Human Rights)

EGO       Ankara Belediyesi Elektrik, Gaz, Otobüs İşletmeleri

EĞİTEK Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü

EIB         bk. AYB (European Investment Bank)

EİBKT    Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı

EİBÖ      Ekonomik İş Birliği Örgütü

EİEİ        Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü

EKG       Kalp akım grafiği (Elektrokardiyogram)

ekon.    Ekonomi

EMG      Kas akım grafiği (Electromyographie)

EMI        bk. APE (European Monetary Institute)

EMK      Elektromotor kuvvet

EMU      bk. AİPB (European Monetary Union)

Ens.       Enstitü, enstitüsü

EPA        bk. APÖ (European Parliamentary Association)

EPDK     Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu

EPU       bk. AÖB (European Payments Union)

ERDEMİR             Ereğli Demir Çelik Fabrikaları

ERDF     bk. ABKF (European Regional Development Fund)

Erm.      Ermenice

ERÜ       Erciyes Üniversitesi

ESA        bk. AUA (European Space Agency)

ESF         bk. ASF (European Social Fund)

ESGM   Esnaf ve Sanatkârlar Genel Müdürlüğü

ESHOT  İzmir Belediyesi Elektrik, Su, Hava Gazı, Otobüs, Tramvay İşletmeleri

ESOGÜ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi

ET           Eski Türkçe

ETKB      Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

ETOGM                Erkek Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü

EU          bk. AB (European Union)

EuGH    bk. ATAD (European Court of Justice)

EURATOM          bk. AAET (European Atomic Energy Community)

EÜ          1. Ege Üniversitesi 2. Erzincan Üniversitesi

EÜAŞ     Elektrik Üretim Anonim Şirketi

EWG      bk. AET (European Economic Community)

EXİMBANK         Türkiye İhracat ve Kredi Bankası

1. Fiil

F             Fiyat, fiyatı

FAB        Federal Araştırma Bürosu

FAC        bk. YİBF

Fak.       Fakülte

Fak-Fuk Fon       Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu

FAO       bk. GTÖ (United Nations Food and Agricultural Organization)

Far.        Farsça

FBA        Fransız Basın Ajansı

FBI         bk. FAB (Federal Bureau of Investigation)

fel.         Felsefe

FIBA      bk. UBF (Fédération Internationale de Basketball Association)

FIDE       bk.USF (Fédération Internationale des Échecs)

FIDES    bk. İSKYF

FIFA       bk. UFF (Fédération Internationale de Football Association)

fil.           Filoloji, filolojisi

FILA       bk. UAGF (Fédération Internationale des Luttes Associées)

FIR         Uçuş hattı düzenlemesi (Flight Information Region)

FİSKOBİRLİK       Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği

fiz.          Fizik

fizy.       Fizyoloji

FKB        Fizik, kimya, biyoloji

FM         Frekans modülasyonu (Frequency Modulation)

FMVIÜ Işık Üniversitesi

fob         Malın belirlenen limanda gemi üzerindeki teslim fiyatı (free on board)

Fr.          Fransızca

FRB        bk. AMB (Federal Reserve Bank)

FSMVÜ                Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi

FTAA     bk. ASTB (Free Trade Area of the Americas)

FÜ          1. Fatih Üniversitesi 2. Fırat Üniversitesi

g             Gram

G            Güney

GAMHK               Güney Avrupa Müttefik Hava Kuvvetleri

GAP       Güneydoğu Anadolu Projesi

GAPBKİ                GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı

GATA    Gülhane Askerî Tıp Akademisi

GAUT    Güneydoğu Asya Uluslar Topluluğu

GAZÜ    Gaziantep Üniversitesi

GB          1. Bilgisayarda bellek birimi (Gigabyte) 2. Güneybatı 3.Gümrük Birliği

GBT       Genel Bilgi Taraması

GD         Güneydoğu

GDAOP                Güney ve Doğu Afrika Ortak Pazarı

GDZÜ    Gediz Üniversitesi

Gen.      General

geom.   Geometri

GİB        Gelir İdaresi Başkanlığı

GİGM   Başbakanlık Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü

1. Genel

Gnkur.  Genelkurmay

GOÜ      Gaziosmanpaşa Üniversitesi

Gön.      Gönderen

1. Gramer

Grt         Groston

GSGM  1.Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 2. Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü

GSM      Mobil cep telefonu (Global System for Mobile Communications)

GSMH   Gayrisafi millî hasıla

GSÜ       Galatasaray Üniversitesi

GSYH     Gayrisafi yurt içi hasıla

GTÖ       Gıda ve Tarım Örgütü

GUS       bk. BDT (Commonwealth of Independent States)

GÜ         1. Gazi Üniversitesi 2. Giresun Üniversitesi 3. Gümüşhane Üniversitesi

GYD       Görüntülü yoğun disk

GYTE     Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü

GZK       Gazikent Üniversitesi

H             1. Hicri 2. Hastane, hastanesi

HA          Harp Akademisi

HABITAT              Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Konferansı (Centre for Human Settlements)

HACCP  Kritik kontrol noktalarında tehlike analizi

HAVAŞ Hava Alanları ve Yer Hizmetleri Genel Müdürlüğü

hay. b.  Hayvan bilimi

haz.       Hazırlayan

HDD       Ana bellek sürücüsü (Hard Disk Drive)

hek.       Hekimlik, hekim, hekimi

HGK       Harita Genel Komutanlığı

HGM     Haberleşme Genel Müdürlüğü

HIV        AIDS hastalığına neden olan virüs (Human Immunodeficiency Virus)

HİTÜ      Hitit Üniversitesi

HKK       Hava Kuvvetleri Komutanlığı

hl            Hektolitre

hlk.        Halk ağzı

HM        Hazine Müsteşarlığı

hm         Hektometre

HMUK  Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu

HO         Harp Okulu

HRÜ       Harran Üniversitesi

Hs. Uzm.             Hesap Uzmanı

HSSGM                Sağlık Bakanlığı Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü

HUK       Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanları Kurulu Başkanlığı

huk.       Hukuk

HÜ         Hacettepe Üniversitesi

Hv. Kuv.               Hava Kuvvetleri

Hv. Kuv. K.          Hava Kuvvetleri Komutanı, Komutanlığı

Hz. öz.  Hizmete özel

Hz.         1. Hazret, Hazreti 2. Hizmet, hizmette

IĞDÜ     Iğdır Üniversitesi

IAAF      bk. UAAF (International Amateur Athletic Federation)

IAEA      bk. UAEA (International Atomic Energy Agency)

IATA      bk. UHTB (International Air Transport Association)

İAÜ        İstanbul Aydın Üniversitesi

IBEC       bk. UEİBB (International Bank for Economic Corporation)

İbr.         İbranice

IBRD      bk. UİKB (International Bank for Reconstruction and Development)

İBÜ        İstanbul Bilim Üniversitesi

İBÜN     İstanbul Bilgi Üniversitesi

ICAO     bk. USHÖ (International Civil Aviation Organization)

ICC         bk. UTO (International Chambers of Commerce)

ICIC        bk. UHİK (Islamic Committee of the International Crescent)

ICJ          bk. UAD (International Court of Justice)

ICRC      bk. UKK (International Committee of the Red Cross)

ICSID     bk. UYAÇM (International Center of the Settlement of Investment Disputes)

IDA        bk. UKA (International Development Agency)

IDB         bk. İKB (Islamic Development Bank)

İDBÜ     İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi

İDT         İktisadi Devlet Teşekkülleri

IEA         bk. UEA (International Energy Agency)

İEGM    İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü

İETT       İstanbul Elektrik, Tünel, Tramvay İşletmesi

İEÜ         İzmir Ekonomi Üniversitesi

IFAD      bk. UTKF (International Fund for Agricultural Development)

IFC         bk. UFK (International Finance Corporation)

IFOAM bk. UETHF (International Federation of Organic Agriculture Movements)

İGB        Başbakanlık İdareyi Geliştirme Başkanlığı

İGEME  İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

IGH        bk. UAD (International Court of Justice)

İGM       İlköğretim Genel Müdürlüğü

İHB         İnsan Hakları Başkanlığı

İKB         İslam Kalkınma Bankası

İKBÜ      İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi

İKÖ        İslam Konferansı Örgütü

İKÜ        İstanbul Kültür Üniversitesi

İKV         İktisadi Kalkınma Vakfı

İLBANK İller Bankası Genel Müdürlüğü

ILO         bk. UÇÖ (International Labor Organization)

IMF        bk. UPF (International Monetary Fund)

İMKB     İstanbul Menkul Kıymetler Borsası

IMO       bk. UDÖ (International Maritime Organization)

İng.        İngilizce

INTERPOL           Uluslararası Cinayet Polisi Komisyonu (International Criminal Police Commission)

İO           İlköğretim okulu

IOC        bk. UOK (International Olympic Committee)

IPI          bk. UBE (International Press Institute)

IRO        bk. UMT (International Refugee Organization)

1. İsim

ISBN      Uluslararası standart kitap numarası (International Standard Book Number)

İSDEMİR              İskenderun Demir Çelik Fabrikaları

İSEDAK İslam Konferansı Örgütü Ekonomik ve Ticari İş Birliği Daimî Komitesi

İSG         İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü

İSKİ        İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi

İSKYF     İktisadi ve Sosyal Kalkınma Yatırım Fonları

ISMN    Uluslararası standart müzik numarası (International Standard Music Number)

ISO         bk. USÖ (International Organization for Standardization)

İSO         İstanbul Sanayi Odası

İsp.        İspanyolca

ISSN      Uluslararası standart dizi numarası (International Standard Serial Number)

İŞKUR   Türkiye İş Kurumu

işl.          İşleyen

İŞOT      İstanbul Şehirler Arası Otobüs Terminali

İt.           İtalyanca

İTB         İstanbul Ticaret Borsası

ITC         bk. UTM (International Trade Center)

İTG         İç Ticaret Genel Müdürlüğü

İTİCÜ     İstanbul Ticaret Üniversitesi

ITO         Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Birliği (International Trade Organization)

İTO         İstanbul Ticaret Odası

İTÜ         İstanbul Teknik Üniversitesi

İÜ           1. İnönü Üniversitesi 2. İstanbul Üniversitesi

IWF        bk. UPF (International Monetary Fund)

İYTE       İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü

İZTB       İzmir Ticaret Borsası

İZTO      İzmir Ticaret Odası

İZÜ         İzmir Üniversitesi

J              Jandarma

JAL         bk. JHY (Japan Airlines)

Jap.        Japonca

jeol.       Jeoloji

JGK        Jandarma Genel Komutanlığı

JHY         Japon Hava Yolları (Japan Airlines)

K             1. Kuzey 2. Komutan, komutanlığı

kal          Kalori

KARDEMİR         Karabük Demir Çelik Fabrikaları

KASTB   Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi

KAÜ       Kafkas Üniversitesi

KB          Kuzeybatı

KBB        Kulak, Burun, Boğaz

KBÜ       Karabük Üniversitesi

KD          Kuzeydoğu

KDV       Katma değer vergisi

KED        Kablosuz Erişim Düzeneği

KEGM   Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü

KEİ         Karadeniz Ekonomik İş Birliği

KEYK      Karşılıklı Ekonomik Yardım Konseyi

kg           Kilogram

KGB       Sovyet Gizli Haber Alma Teşkilatı (Komitet Gossudarrstvennoi Bezopastnosti)

KGM     Adalet Bakanlığı Kanunlar Genel Müdürlüğü

KHK       Kanun hükmünde kararname

KHÜ       Kadir Has Üniversitesi

KHz        Kilohertz

KİBİB     Kalkınma İçin Bölgesel İş Birliği

KİK         1. Kamu İhale Kurumu 2. Kamu İktisadi Kuruluşları

kim.       Kimya

KİT         Kamu İktisadi Teşekkülü

KİYÜ      Kilis 7 Aralık Üniversitesi

KKB        Karayip Kalkınma Bankası

KKGM   Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü

KKK        Kara Kuvvetleri Komutanlığı

KKTC     Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti

KLÜ        Kırklareli Üniversitesi

km         Kilometre

KMS      Kurumlar İçi Merkezî Eleme Sınavı

KMÜ     Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi

KOBİ      Küçük ve Orta Boy (Ölçekli) İşletme

KOİ        Kamu Ortaklığı İdaresi

koor.     Koordinasyon

Kor.       Kolordu

Kora.     Koramiral

Korg.     Korgeneral

KOSGEB               Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı

KOÜ      Kocaeli Üniversitesi

KPDS     Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı

KPSS      Kamu Personel Seçme Sınavı

1. Kuruş

krş.        Karşılaştırınız

KSDB     Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı

KSGM   Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü

KSÜ       Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

KTKB     Karadeniz Ticaret ve Kalkınma Bankası

KTO-KÜ               KTO Karatay Üniversitesi

KTOP     Karayip Topluluğu ve Ortak Pazarı

KTÖGM               Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü

KTÜ       Karadeniz Teknik Üniversitesi

KUGM  Kara Ulaştırma Genel Müdürlüğü

Kur.       Kurmay

Kur. Bşk.              Kurmay Başkanı, Başkanlığı

KÜ          1. Kastamonu Üniversitesi 2. Kırıkkale Üniversitesi 3. Koç Üniversitesi

KVMGM              Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü

KYGM   Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü

l               Litre

LABB     Latin Amerika Bütünleşme Birliği

LAFTA   bk. LASTB (Latin America Free Trade Area)

LAIA      bk. LABB (Latin American Integration Association)

LAKEK   Latin Amerika ve Karayipler Ekonomik Komisyonu

LASTB   Latin Amerika Serbest Ticaret Bölgesi

Lat.        Latince

LCV        Lütfen cevap veriniz

LES         Lisansüstü Eğitim Giriş Sınavı

LP           Uzunçalar (long play)

LPG        Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (Liquified Petroleum Gas)

Ltd.        Limitet

LYS         Lisans Yerleştirme Sınavı

m            Metre

M           Miladi

Mac.      Macarca

Mah.     1. Mahalle, mahallesi 2. Mahkeme, mahkemesi

MAKÜ  Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi

man.     Mantık

MAÖ     Merkezî Antlaşma Örgütü

MASAK                Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı

mat.      Matematik

MAÜ     1. Mardin Artuklu Üniversitesi 2. Muş Alparslan Üniversitesi

MB         1. Maliye Bakanlığı 2. Bilgisayarda bellek birimi(megabyte)

Md.       Müdür, müdürlük, müdürlüğü

MEB      Millî Eğitim Bakanlığı

mec.      Mecaz

MEÜ      Mersin Üniversitesi

MGK     Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği

MGM    1. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü 2.Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü

MĞÜ     Muğla Üniversitesi

MHAT   Merkezî Haber Alma Teşkilatı

MHz      Megahertz

MİGEM                Maden İşleri Genel Müdürlüğü

MİLE      Millî Emlak Genel Müdürlüğü

mim.     Mimarlık

min.       Mineraloji

MİT        Millî İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı

MK         Medeni Kanun

MKB      Millî Kütüphane Başkanlığı

MKE      Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu

MKS      Metre-Kilogram-Saat

MKÜ     Mustafa Kemal Üniversitesi

MKYK    Merkez Karar Yönetim Kurulu

mm        Milimetre

MOBESE              Bölgesel güvenlik sistemi (Mobil Elekronik Sistem Entegrasyonu)

MOSSAD             İsrail Gizli Haber Alma Örgütü

MÖ        Milattan önce

MPİ       Millî Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü

MPM    Millî Prodüktivite Merkezi

MR         Manyetik rezonans görüntüleme

MS         Milattan sonra

MSB      Millî Savunma Bakanlığı

MSGSÜ                Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

MTA      Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü

MÜ        1. Maltepe Üniversitesi 2. Marmara Üniversitesi 3.Melikşah Üniversitesi

Müh.     Mühendis, mühendisi, mühendislik

Mür.      Müracaat

müz.      Müzik

MYK      1. Mesleki Yeterlilik Kurumu 2. Mülteciler Yüksek Komiserliği

NAFTA  bk. KASTB (North American Free Trade Area)

NASA    Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Araştırmaları Merkezi(National Aeronautics and Space Administration)

NATO    Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı (North Atlantic Treaty Organization)

NEÜ       Nevşehir Üniversitesi

NĞÜ      Niğde Üniversitesi

NKÜ      Namık Kemal Üniversitesi

No.        Numara

NOTAM               Havacılar ve denizciler için uyarı bildirimi (Notice to Airmen)

Nö.        Nöbetçi

Nö. Sb. Nöbetçi subayı

NVİGM                Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü

OACI     bk. USHÖ (International Civil Aviation Organization)

OAE       bk. ABÖ (Organization of African Unity)

OAİB     Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği

OAOP   Orta Amerika Ortak Pazarı

OAPEC  bk. PİEAÜÖ (Organization of Arab Petroleum Exporting Countries)

OAU      bk. ABÖ (Organization of African Unity)

OBESİD Okul İçi Beden Eğitimi Spor ve İzcilik Dairesi Başkanlığı

OCDE    bk. EİBKT (Organization for Economic Cooperation and Development)

OCI        bk. İKÖ (Organization of the Islamic Conference)

ODTÜ    Orta Doğu Teknik Üniversitesi

ODÜ      Ordu Üniversitesi

OECD    bk. EİBKT (Organization for Economic Cooperation and Development)

OEEC     bk. AEİBÖ (Organization for European Economic Cooperation)

OGM     1. Orman Genel Müdürlüğü 2. Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

OIC        bk. İKÖ (Organization of the Islamic Conference)

OIEC      bk. UİİBÖ (Organization for International Economic Cooperation)

OKAN   Okan Üniversitesi

OKÖNEGM         Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü

Okt.       Okutman

OKÜ      Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi

OMC     bk. DTÖ (World Trade Organization)

OMI       bk. UDÖ (International Maritime Organization)

OMÜ     Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Onb.      Onbaşı

OPEC     bk. PİEÜT (Organization of Petroleum Exporting Countries)

OPEP     bk. PİEÜT (Organization of Petroleum Exporting Countries)

Opr.       Operatör

Or.         Ordu

Ora.       Oramiral

Ord.       Ordinaryüs

Org.       Orgeneral

ORKÖY Orman-Köy İlişkileri Genel Müdürlüğü

Ort.        Ortaklık, ortakları, ortaklığı

OSB       Organize Sanayi Bölgesi

Osm. T.                Osmanlı Türkçesi

OSZE     bk. AGİT (Organisation für Sicherheit und Zusammenarbeit in Europa)

OUA      bk. ABÖ (Organization of African Unity)

OYAK    Ordu Yardımlaşma Kurumu

OYEGM                Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü

ÖÇKKB  Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı

ÖİB        Özelleştirme İdaresi Başkanlığı

öl.           Ölüm tarihi

ÖÖKGM              Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü

ör.          Örnek

ÖRGM  Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü

ÖSGM  Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Ölçüler ve Standartlar Genel Müdürlüğü

ÖSS        Öğrenci Seçme Sınavı

ÖSYM   Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

ÖTV       Özel tüketim vergisi

ÖYK       Özelleştirme Yüksek Kurulu

ÖYS        Öğrenci Yerleştirme Sınavı

öz.          Özel

ÖZİ         Özürlüler İdaresi Başkanlığı

ÖZÜ       Özyeğin Üniversitesi

PAÜ       Pamukkale Üniversitesi

ped.      Pedagoji

PEN       bk. UYB (International Association of Poets, Playwrights, Editors, Essayists and Novelists)

PETKİM                Petrokimya Endüstrisi Genel Müdürlüğü

PİEAÜÖ               Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Örgütü

PİEÜT    Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı

PİGM    Petrol İşleri Genel Müdürlüğü

PK          Posta kutusu

PO          Petrol Ofisi

POAŞ    Petrol Ofisi Anonim Şirketi

Port.      Portekizce

Prof.      Profesör

psikol.   Psikoloji

PTT        Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü

RAM      Bilgisayarda okunabilir ve yazılabilir bellek (Random Access Memory)

RC          Kızılhaç (Red Cross)

RCD       bk. KİBİB (Regional Cooperation for Development)

RK          Rekabet Kurumu

RNA       Ribo nükleik asit

ROM     Bilgisayarda yalnızca okunabilir bellek (Read-Only Memory)

Ro-Ro   Gemiye taşıt indirme bindirme (Rolon-roloff)

RSHM   Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı

RTÜK     Radyo ve Televizyon Üst Kurulu

Rum.     Rumca

Rus.       Rusça

RÜ          Rize Üniversitesi

S             Sayı

1. Sayfa
2. Saat

SAS        Su Altı Savunma (Komandoları)

SAT        Su Altı Taarruz (Komandoları)

SATEM Savunma Sanayii ve Teknoloji Eğitim Merkezi

SAÜ       Sakarya Üniversitesi

Sb.         Subay

SB           Sağlık Bakanlığı

SBF        Siyasal Bilgiler Fakültesi

SBS        Seviye Belirleme Sınavı

SDIF       bk. TMSF (Savings Deposit Insurance Fund)

SDÜ       Süleyman Demirel Üniversitesi

SEFD Bşk.            Millî Savunma Bakanlığı Seferberlik Dairesi Başkanlığı

SEK        Süt Endüstrisi Kurumu Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi

SEKA     Selüloz ve Kâğıt Sanayii Kurumu

1. Sıfat

SG          Sahil Güvenlik

SGK       1.Sosyal Güvenlik Kurumu 2. Sahil Güvenlik Komutanlığı

SGM      Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Genel Müdürlüğü

SHÇEK   Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu

SHGM   Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü

SHÖ       Sivil Havacılık Örgütü

SİÜ         Siirt Üniversitesi

SKT        Son kullanma tarihi

Sl.           Slavca

SMWK  bk. KEİ (Black Sea Economic Cooperation Pact)

Sn.         1. Sayın. 2. Saniye

snt.        Santral

SNÜ       Sinop Üniversitesi

Sok.       Sokak

SOS        Uluslararası yardım isteme uyarısı (Save Our Souls)

sos.        Sosyoloji

1. Spor

SPA        bk. SUGES (Salus per aquam)

SPK        Sermaye Piyasası Kurulu

Srp.        Sırpça

SSCB      Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği

SSDB     Sağlık Bakanlığı Sıtma Savaş Dairesi Başkanlığı

SSK        Sosyal Sigortalar Kurumu

SSM       Savunma Sanayi Müsteşarlığı

STB        Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

STK        Sivil Toplum Kuruluşu

STÖ        Sivil Toplum Örgütü

SUGES  Sudan gelen sağlık

SÜ          1. Sabancı Üniversitesi 2. Selçuk Üniversitesi

SWIFT   bk. DBAFİT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication)

SYD        Sayısal yoğun disk

SYDGM                Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü

Ş             Şirket

Şb.         Şube

ŞEHİR    İstanbul Şehir Üniversitesi

ŞÜ          Şırnak Üniversitesi

t              Ton

1. Türkçe

T.C.        Türkiye Cumhuriyeti

TAA       Türkiye Adalet Akademisi

TAEK     Türkiye Atom Enerjisi Kurumu

TAGEM                Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü

TAI         bk. THS (Turkish Aerospace Industry)

TAPDK  Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu

tar.         Tarih

TARİŞ    Tarım Satış Kooperatifleri Birliği

TASS      Sovyetler Birliği Telgraf Ajansı (Telegrafnoe Agentstvo Sovetskogo Soyuza)

TAŞ        Türk Anonim Şirketi

TAU       Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü

Tb.         Tabur

TBB        1. Türkiye Bankalar Birliği 2. Türkiye Barolar Birliği

TBMM  Türkiye Büyük Millet Meclisi

TCDD     Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları

TCK        Türkiye Cumhuriyeti Karayolları

TCMB    Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

TCZB      Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası

TDÇİ      Türkiye Demir Çelik İşletmeleri

TDİ         Türkiye Denizcilik İşletmeleri

TDK        Türk Dil Kurumu

TEAE      Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü

TEAŞ      Türkiye Elektrik Üretim Anonim Şirketi

TEDAŞ   Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi

TEDGEM              Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü

TEFE      Toptan eşya fiyatları endeksi

TEİAŞ    Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi

TEK        Türkiye Elektrik Kurumu

tek.        Teknik, teknoloji

tel.         Telefon

telg.       Telgraf

TEM       Avrupa Transit Kara Yolu (Trans European Motor Way)

TEMSAN              Türkiye Elektromekanik Sanayii

TETAŞ   Türkiye Elektrik, Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi

TFF         Türkiye Futbol Federasyonu Başkanlığı

TGC       Türkiye Gazeteciler Cemiyeti

TGM      Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanıtma Genel Müdürlüğü

TGS        Türkiye Gazeteciler Sendikası

Tğm.      Teğmen

THA       Türk Haberler Ajansı

THK        1. Türk Hava Kurumu 2. Türk Hukuk Kurumu

THS        Türk Havacılık Sanayii

THSGM                Telif Hakları ve Sinema Genel Müdürlüğü

THY        Türk Hava Yolları

TIR         Uluslararası Kara Yolu Taşımacılığı (Transport International Routier)

tic.          Ticaret

TİGEM  Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü

TİKA      Türk İş Birliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı

TİM        Türkiye İhracatçılar Merkezi

TİSK       Türkiye İşverenler Sendikası Konfederasyonu

tiy.         Tiyatro

TK           bk. BTK (Telekomünikasyon Kurumu)

TKAE     Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü

TKB        1. Türkiye Kalkınma Bankası 2. Türkiye Kalkınma Bankası Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü 3. Türk Kadınlar Birliği

TKF        Toplu Konut Fonu

TKGM   Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü

TKİ         Türkiye Kömür İşletmeleri

TL           Türk lirası

tlks.       Teleks

tls.          Telsiz

TM         Türk malı

TMMOB              Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği

TMO      Toprak Mahsulleri Ofisi

TMSF    Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu

TMSK    Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu

TNCÜ    Tunceli Üniversitesi

TOBB     Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

TOBB ETÜ           TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi

TODAİE                Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü

TOEFL   Yabancı dil olarak İngilizce testi (Test of English as a Foreign Language)

TOKİ      Toplu Konut İdaresi Başkanlığı

Top.       Topçu

TÖMER Türkçe Öğretim Merkezi

TÖÜ       Turgut Özal Üniversitesi

TP           Türk Petrolleri

TPAO    Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı

TPE        Türk Patent Enstitüsü

TR           Türkiye

TRGM   Tarım Reformu Genel Müdürlüğü

TRKGM                Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü

TRS        Toros Üniversitesi

TRT        Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu

TSE         Türk Standartları Enstitüsü

TSİ          Türkiye saati ile

TSK        Türk Silahlı Kuvvetleri

TSKB      Türkiye Sınai Kalkınma Bankası

TT           Türkiye Türkçesi

TTB        Türk Tabipleri Birliği

TTK        1. Türk Tarih Kurumu 2.Türkiye Taşkömürü Kurumu

TTKB      Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı

TTOK     Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu

TUBİM  Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığını İzleme Merkezi

Tug.       Tugay

Tuğa.     Tuğamiral

Tuğg.     Tuğgeneral

TURKSTAT          bk. TÜİK (Turkish Statistic Institution)

TUS        Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı

TÜ          Trakya Üniversitesi

TÜBA    Türkiye Bilimler Akademisi

TÜBİTAK              Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu

TÜDEMSAŞ        Türkiye Demiryolu Makineleri Sanayii Anonim Şirketi

TÜFE     Tüketici fiyatları endeksi

TÜGEM                Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü

TÜİK      Türkiye İstatistik Kurumu

TÜLOMSAŞ        Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim Şirketi

Tüm.     Tümen

Tüma.   Tümamiral

Tümg.   Tümgeneral

TÜPRAŞ               Türkiye Petrol Rafinerileri Anonim Şirketi

TÜRDOK              Türkiye Dokümantasyon Merkezi

TÜRKAK               Türk Akreditasyon Kurumu

TÜRKİYE KOOP Türkiye Millî Kooperatifler Birliği

TÜRKKOOP        Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği

TÜRKSAT             Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme Anonim Şirketi

TÜRKŞEKER        Türkiye Şeker Fabrikaları Anonim Şirketi

TÜRSAB               Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği

TÜTAV  Türk Tanıtma Vakfı

TÜVASAŞ            Türkiye Vagon Sanayii Anonim Şirketi

TV          Televizyon

TYDTA   Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı Başkanlığı

TZDK     Türkiye Zirai Donatım Kurumu

TZOB     Türkiye Ziraat Odaları Birliği

UA         Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığı

UAAF    Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu

UAD      Uluslararası Adalet Divanı

UAEA    Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı

UAGF    Uluslararası Amatör Güreş Federasyonu

UAT       Uluslararası Af Teşkilatı

UBAK    Ulaştırma Bakanlığı

UBAM  Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi

UBB       Uluslararası Basın Birliği

UBE       Uluslararası Basın Enstitüsü

UBF       Uluslararası Basketbol Federasyonu

UBOK    Uluslararası Bilimsel Organizasyon Konseyi

UÇÖ      Uluslararası Çalışma Örgütü

UDÖ      Uluslararası Denizcilik Örgütü

UE          bk. AB (European Union)

UEA       Uluslararası Enerji Ajansı

UEFA     bk. AFFB (Union of European Football Associations)

UEİBB   Uluslararası Ekonomik İş Birliği Bankası

UETHF  Uluslararası Ekolojik Tarım Hareketleri Federasyonu

UFF        Uluslararası Futbol Federasyonu

UFK       Uluslararası Finansman Kurumu

UFO       Tanımlanmamış Uçan Nesne (Unidentified Flying Object)

UHF       Ultra yüksek frekans (Ultra High Frequency)

UHİK     Uluslararası Hilal İslam Komitesi

UHTB    Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği

UİİBÖ    Uluslararası İktisadi İş Birliği Örgütü

UİKB      Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası

UKA       Uluslararası Kalkınma Ajansı

UKK       Uluslararası Kızılhaç Komitesi

UMT      Uluslararası Mülteci Teşkilatı

UN         bk. BM (United Nations)

UNAC   bk. BMÇYT (United Nations Aid to Children)

UNCTAD              bk. BMTKK (United Nations Conference on Trade and Development)

UNCTC bk. UŞM (United Nations Centre on Transnational Corporations)

UNESCO              bk. BMEBKT (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization)

UNHCR bk. MYK

UNICEF                Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Yardım Fonu(United Nations International Children’s Emergency Fund)

UNIDO bk. BMSKÖ (United Nations Industrial Development Organisation)

UNO      bk. BMT (United Nations Organization)

UNRRA bk. BMYRİ (United Nations Relief and Rehabilitation Administration)

UOK      Uluslararası Olimpiyat Komitesi

UÖB      Uluslararası Ödemeler Bankası

UPB       Uluslararası Posta Birliği

UPF       Uluslararası Para Fonu

UPI        bk. UBB (United Press International)

UPU      bk. UPB (Universal Postal Union)

USAŞ     Uçak Sanayi Anonim Şirketi

USF        Uluslararası Satranç Federasyonu

USHÖ    Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü

USÖ       Uluslararası Standartlar Örgütü

UŞM      Ulusötesi Şirketler Merkezi

UTKF     Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu

UTM      Uluslararası Ticaret Merkezi

UTO       Uluslararası Ticaret Odası

UÜ         1. Ufuk Üniversitesi 2. Uludağ Üniversitesi

UYAÇM                Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi

UYB       Uluslararası Yazarlar Birliği

Uzm.     Uzman

Ü            Üniversite

ÜAK       Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı

Üçvş.     Üstçavuş

ÜDS       Üniversitelerarası Kurul Yabancı Dil Sınavı

ÜFE        Üretici fiyatları endeksi

ünl.        Ünlem

ÜT          Üretim tarihi

Ütğm.   Üsteğmen

1. Ve başkası, ve başkaları, ve benzeri, ve benzerleri, ve bunun gibi

VCD       bk. GYD (Video Compact Disc)

1. Ve devamı, ve diğerleri

VDMK   Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler

Vet.       Veteriner

VGM     1. Vakıflar Genel Müdürlüğü 2. Verimlik Genel Mü

dürlüğü

VHF       Çok yüksek frekans (Very High Frequency)

VIP         Çok önemli kişi (Very Important Person)

1. Vesaire

w            Elektrik güç birimi (Watt)

WACH   bk. BATO (West African Clearing House)

WADB   bk. BAKB (West African Development Bank)

WAP      bk. KED (Wireless Application Protocol)

WCO     bk. DGÖ (World Customs Organization)

WFC      bk. DGK (World Food Council)

WHO     bk. DSÖ (World Health Organization)

WIPO    bk. DFMHÖ (World Intellectual Property Organisation)

WTO      bk. DTÖ (World Trade Organization)

1. Mim. Yüksek mimar
2. Müh. Yüksek mühendis

Yay.       Yayını, yayınları

Yb.         Yarbay

YD          Yoğun disk

Yd. Sb.  Yedek subay

YDK        Yüksek Denetleme Kurulu

YDS        Yabancı Dil Sınavı

YEÖGM                Yurt Dışı Eğitim Öğretim Genel Müdürlüğü

YİBF       Yardım ve İş Birliği Fonu

YİGM    1. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü 2. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü

YKr         Yeni kuruş

YÖGM  Millî Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim Genel Müdürlüğü

YÖK       Yükseköğretim Kurulu

YÖS        Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı

Yrd. Doç.             Yardımcı Doçent

YSE         Yol, Su, Elektrik Genel Müdürlüğü

YSK        Yüksek Seçim Kurulu

YTL         Yeni Türk lirası

YTÜ        1. Yeditepe Üniversitesi 2. Yıldız Teknik Üniversitesi

Yun.       Yunanca

YURTKUR            Yükseköğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu

YÜ          1. Yalova Üniversitesi 2. Yaşar Üniversitesi

1. Yüzyıl

YYÜ        Yüzüncü Yıl Üniversitesi

Yzb.       Yüzbaşı

1. Zarf

ZKÜ       Zonguldak Karaelmas Üniversitesi

1. Zamir

ZMO      Ziraat Mühendisleri Odası

zool.      Zooloji

ZRV        Zirve Üniversitesi

17- Alıntı Kelimelerin Yazılışı

1. Çift ünsüz harfle başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır:francala, gram, gramer, gramofon, grup, Hristiyan, kral, kredi, kritik, plan, pratik, problem, profesör, program, proje, propaganda, pro¬tein, prova, psikoloji, slogan, snop, spiker, spor, staj, stil, stüdyo, trafik, tren, triptik vb.

Bu tür birkaç alıntıda, söz başında veya iki ünsüz arasında bir ünlü türemiştir. Bu ünlü söylenişte de yazılışta da gösterilir: iskar¬pin, iskele, iskelet, istasyon, istatistik, kulüp vb.

2. İçinde yan yana iki veya daha fazla ünsüz bulunan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır: alafranga, apartman, biyografi, elektrik, gangster, kilogram, orkestra, paragraf, tel¬graf vb.
3. İki ünsüzle biten Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konmadan yazılır: film, form, lüks, modern, natürmort, psikiyatr, seks, slayt, teyp vb.
4. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki g ünsüzleri olduğu gibi korunur: biyografi, diyagram, dogma, magma, monografi, paragraf, program; arkeolog, demagog, diyalog, filolog, jeolog, katalog, monolog, psikolog, ürolog vb.

Ancak fotoğraf ve topoğraf kelimelerinde g’ler, ğ’ye döner.

Aşağıdaki durumlarda Batı kökenli kelimeler özgün biçimleri ile ya¬zılırlar:

1. Bilim, sanat ve uzmanlık dallarında kullanılan bazı terimler: andante (müzik), cuprum(kimya), deseptyl (eczacılık), quercus, terminus technicus (teknik terim) vb.
2. Latin yazı sistemini kullanan dillerden alınma deyim ve sözler: Veni, vidi, vici (Geldim, gördüm, yendim.); conditio sine qua non (Olmazsa olmaz.); eppur si muove (Dünya her şeye rağmen dönüyor.); to be or not to be (olmak veya olmamak); l’art pour l’art (Sanat sanat içindir.); l’Etat c’est moi (Devlet benim.); traduttore traditore (Çevirmen haindir.); persona non grata(istenmeyen kişi) vb.

Mesele falan değildi öyle,

To be or not to be kendisi için;

Bir akşam uyudu;

Uyanmayıverdi. (Orhan Veli Kanık)

18- Ünsüz Türemesi

Arapçadan dilimize giren ve özgün biçimlerinde sonunda ikiz ünsüz bulunan kelimeler Türkçede tek ünsüzle kullanılır. Bu kelimeler ünlüyle başlayan ek veya yardımcı fiille kullanıldıklarında sondaki ünsüz ikizleşir: hak (hakkı), his (hissi), ret (reddi), şer (şerri), tıp (tıbbı), zam (zammı), zan (zannı); af (affetmek), his (hissetmek) vb.

19- Ünsüzlerin Nitelikleri

Ses yolunda bir engele çarparak çıkan seslere ünsüz denir.

Dilimizde yirmi bir ünsüz vardır: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z

Ünsüzler ses tellerinin titreşime uğrayıp uğramamasına göre iki gruba ayrılır:

1. Ses tellerinin titreşmesiyle oluşan ünsüzlere yumuşak (ötümlü, tonlu) ün¬süzler adı verilir: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z
2. Ses telleri titreşmeden oluşan ünsüzlere sert (ötümsüz, tonsuz) ünsüzler denir: ç, f, h, k, p, s, ş, t

Kökeni Türkçe olan kelimelerin so¬nunda b, c, d, g ünsüzleri bulunmaz. Ancak anlam farkını belirtmek üzere ad, od, sac gibi birkaç kelimenin yazılışında bu kurala uyulmaz: ad (isim), at (binek hayvanı); od (ateş), ot (bitki); sac (yassı demir), saç (kıl).

Dilimizdeki hac, şad, yâd gibi birkaç örnek dışında, alıntı ke¬limelerin özgün biçimlerinin sonlarında bulunan yumuşak ünsüzler sertleşir: kitap (<kitab), sebep (<sebeb); bant (<band), bent (<bend), cilt (<cild), etüt (<etüd), metot (<metod), standart (<standard); ahenk (<aheng), hevenk (<aveng), renk (<reng) vb. Bu gibi alıntılar ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında kelime sonlarındaki sert ünsüzler yumuşar: kitap / kitabı, sebep / sebebi; bant / bandı, bent / bendi, cilt / cildi, etüt / etüdü, metot / metodu, standart / standardı; ahenk / ahengi, hevenk / hevengi, renk / rengi vb.

UYARI: Bazı alıntı kelimelerde yumuşama olmaz: ahlak / ahlakın, cumhuriyet / cumhuriyete, evrak / evrakı, hukuk / hukuku, ittifak / ittifaka, sepet / sepeti, tank / tankı vb.

Çok heceli kelimeler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında sonlarında bulunan p, ç, t, k ünsüzleri yumuşayarak b, c, d, ğ’ye dönü¬şür: kelep / kelebi; ağaç / ağacı, kazanç / kazancı; geçit / geçidi, kanat / kanadı; başak / başağı, bıçak / bıçağı vb. Ancak birden fazla heceli olduğu hâlde sonlarındaki ünsüzleri yumuşamayan kelimeler de vardır: anıt / anıtı, bulut / bulutu, kanıt / kanıtı, ölçüt / ölçütü vb.

Tek heceli kelimelerin sonunda bulunan p, ç, t, k ünsüzleri ise iki ünlü arasında korunur: ak / akı, at / atı, bük / bükü, ek / eki, et / eti, göç / göçü, ip / ipi, kaç / kaçıncı, kök / kökü, ok / oku, ot / otu, saç / saçı, sap / sapı, suç / suçu, süt / sütü vb. Buna karşılık tek heceli olduğu hâlde sonlarındaki ünsüzleri yumuşayan kelimeler de vardır: but / budu, dip / dibi, gök / göğü, kap / kabı, kurt / kurdu, uç / ucu, yurt / yurdu vb.

20- Ünlü Daralması

Türkçede a, e ünlüleri ile biten fiillerin şimdiki zaman çekiminde, söyleyişte de yazımda da aünlüsü ı, u; e ünlüsü i, ü olur: başlıyor (<başla-yor), oynuyor (<oyna-yor), doymuyor (<doyma-yor), izliyor (<izle-yor), diyor (<de-yor), gelmiyor (<gelme-yor), gözlüyor (<gözle-yor) vb.

Birden çok heceli ve a, e ünlüleri ile biten fiiller, ünlüyle başlayan ek aldıklarında bu fiillerdekia, e ünlülerinde söyleyişte yaygın bir daralma (ı ve i’ye dönme) eğilimi görülür. Ancak söyleyiştekiı, i ünlüleri yazıya geçirilmez: başlayan, yaşayacak, atlayarak, saklayalı, atmayalım; gelmeyen, izlemeyecek, gitmeyerek, gizleyeli, besleyelim vb.

Buna karşılık tek heceli olan demek ve yemek fiillerinde, söyleyişteki i ünlüsü yazıya da geçirilir: diyen, diyerek, diyecek, diyelim, diye; yiyen, yi¬yerek, yiyecek, yiyelim, yiye, yiyince, yiyip vb. Ancak deyince, deyip sözlerindeki e yazı¬lışta korunur.