Köy Enstitüleri ile Onun Mimarları

Dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Âli Yücel ile İsmail Hakkı Tonguç’un da hatırlanması gerekmez mi?

Hasan Âli Yücel, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü bitirmiş ve 1922’de öğretmenliğe başlamıştır.
1924 yılında milletvekili olan Hasan Âli Yücel, 1938 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’na getirilir. Onun bakanlık yaptığı dönem Milli Eğitim’in en parlak dönemi olmuştur. Bu dönemde:
– Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi kurulur.
– Yüksek Mühendis Okulu, İstanbul Teknik Üniversitesi’ne dönüştürülür ve Ankara Tıp Fakültesi kurulur.
– Türkiye’nin “aydınlığa açılan kapıları” olan Köy Enstitüleri kurulur.
– Dünya edebiyatının ve düşün dünyasının klasik eserleri, en yetkin çevirmenler aracılığıyla Türkçeye çevrilir.
– Devlet Konservatuvarı kurulur.
– Onun çabaları sonucunda Türkiye UNESCO’ya üye olur.
– Üniversiteler Yasası çıkarılır.
1946 yılında, 7 yıl sürdürdüğü Milli Eğitim Bakanlığı’ndan isteği ile ayrılır
Köy Enstitüleri Hasan Âli Yücel ile İsmail Hakkı Tonguç’un büyük çabalarıyla oluşturulmuş bir eğitim devrimidir.

Köy Enstitülerini UNESCO, “dünyanın örnek alması gereken öğretim kurumları” olarak göstermiştir.
Sayıları 21’e ulaşan Köy Enstitüleri 1954 yılında kapatılmamış olsaydı, Türkiye’nin dünya ulusları arasındaki yeri en ön sıralarda olurdu.
“Askerlikleri sırasında başarılı olan gençler, gelişen tarımsal teknolojiyi önce öğrenip sonra da öğretmek üzere, ‘Ziraat Bakanlığı’nın desteği ile eğitilip yetiştirilir ve öğrendikleri ‘modern tarım tekniklerini’ köylülere aktarmak için köylere gönderilir. Bu gençler ayrıca, ‘öğretmenlik’ görevini de üstlenir. İsmail Hakkı Tonguç’un yönetip, yönlendirdiği bu proje çok başarılı olur. Kısa bir süre sonra çıkarılan yasalarla ‘köy eğitmeni’ yetiştirilmesi giderek yaygınlaşır. Bu uygulama gelecekte kurulacak ‘Köy Enstitüleri’ için çok başarılı bir deneme olmuştur ve Türkiye’nin ‘aydınlığa açılan kapıları’ olan Köy Enstitüleri kurulması için uygun ortamı oluşturmuştur.
1936’da başlayan, ‘Köy Eğitmenleri Yetiştirme Projesi’ denemesinin başarıya ulaşması üzerine, 1940 yılında çıkarılan ‘Köy Enstitüleri Yasası’ yürürlüğe girer. Yasanın yürürlüğe girmesiyle, köy okullarına ‘öğretmen’ yetiştirmek için yurdun çeşitli yörelerinde toplu yerleşim yerlerinin uzağında, geniş arazileri olan bölgelerde, Köy Enstitüleri kurulmaya başlanır.
Devletin bu kurumlara katkısı hemen hemen yok denecek kadar azdır. Öğrenciler, bir yandan eğitim görürken diğer yandan da kendi dersliklerini, barınaklarını, kısaca kendi gereksinimlerini, konularının uzmanı olan öğretmenlerin ve usta öğreticilerin gözetimi ve rehberliği ile kendileri yapar.
Öğrenciler elleriyle kurdukları okullarda, modern tarım, demircilik, yapı ustalığı, arıcılık ve el sanatları üzerine uzmanlaşırlar.
1943 yılında Köy Enstitüleri için gereken yönetici, müfettiş, öğretmen yetiştirmek üzere Hasanoğlan Köy Enstitüsü bünyesinde ‘Yüksek Köy Enstitüsü’ açılır. İlkokulu bitiren çocukların sınavla alındığı Köy Enstitülerinde öğretim süresi beş yıl olarak belirlenir.
Bu eğitim süresi, ‘kültür dersleri, tarım dersleri ve sanat ya da teknik dersleri’ olmak üzere ayrılmıştır. Dersler uygulamalı olarak yapılmaktadır”.
Toprak ağaları, laik Cumhuriyet düşmanları ve dini siyasete alet edenler el ele vererek 1954 yılında Köy Enstitülerini kapatmayı başarırlar.

—-